75%

Ælfric's Lives of Saints/31mar

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Ælfric's Lives of Saints
by Ælfric, translated by Gunning / Wilkinson
Of Saint Martin
1350621Ælfric's Lives of Saints — Of Saint MartinGunning / WilkinsonÆlfric


incipit vita sci̅ martini episcopi et confessoris · anglicae (sic).

svlpicivs hatte svm [snoter] ƿritere · 0001
Ðe ƿolde aƿritan þa ƿundra ⁊ mihta
þe martin᷒ se mære mihtiglice gefremode
on þisre ƿorulde · ⁊ he ƿrat þa be hī
þa ðing þe he of-axode · oððe æt him sylfum ·
oððe æt oþrū mannū · forðan þe manegū ƿæron
his ƿundra cuþe · þe god ƿorhte þurh hine ·
⁊ ƿe  englisc nimað of þære ylcan gesetnysse ·
ac ƿe ne ƿritað na mare · buton his agene ƿundra ·

[I.][edit]

Martinvs se mara bisceop ƿæs geboren on þā fæstene 0010
sabaria gehaten pannoniscre scire ·
⁊ on ticinis he ƿæs afed italian landes ·

He cō of hæðenū magum æþelborenū sƿaðeah 0013
of ƿurðfulre mægðe · æft̅ ƿoruld-þingum ·
his fæder ƿæs ærest cempa · ⁊ eft cēpena ealdor ·
⁊ martin᷒ ƿæs geƿenod to ƿæpnum frā cild-hade ·
⁊ camp-dome fyligde betƿux laricū gefylcū ·
ærest under constantine þā æþelan casere ·
⁊ eft under iuliane þā arleasan ƿiðer-sacan ·
na sƿaþeah sylf-ƿilles · forþan þe he frā cild-hade ƿæs sƿyðor
onbryrd þurh god to godcundlicū þeoƿ-dome ·
þonne to ƿoruldlicū campdome · sƿa sƿa he cydde syððan ·

Þa ða he ƿæs tyn ƿyntra þa ƿearð he gecristnod 0023
his maga unþances · ⁊ on ƿundorlicum gemete
sona to godes þeoƿdome he ƿæs eall gehƿyrfed ·
⁊ þa þe he ƿæs tƿelf ƿintra he ge-ƿilnode to ƿestene ·
⁊ he hit eac gefremode gif he þa ylde hæfde ·

His mod ƿæs sƿa-þeah æfre embe mynstru smeagende · 0028
oþþe embe cyrcan · ⁊ godes gesetnyssum ·
he smeade þa on cild-hade ·  he siððan gefremode ·

Þa ƿæs þære casere (sic) bebod |  þæra cempena suna 0031
þe ƿæron forealdode ƿurdon genamode
to þā ylcan camp-dome þe heora fæderas on ƿæron ·
⁊ martin᷒ þa ƿearð ameldod frā his fæder ·
þe on his ƿeorcū andode · ⁊ he ƿearð geracenteagod
þa þa he fiftyne ƿintre ƿæs · betæht to þam geƿinne
mid anū his þeoƿan þe his gesiðe ƿæs ·
þā he sylf þenode · sƿiþor þonne he hī ·
⁊ samod hi gereordoden sƿa sƿa gelícan ·
þreo gear he ferde mid þā folclicum cempum ·
buton geƿæpnunge ærþan þe he ƿære gefullod
ungeƿemmed sƿa-þeah frā ƿoruldlicre besmitennysse
on þære þe mennisc cynn micclum on syngað ·

Ēbe his efen-cempan he hæfde ƿel-ƿillendnysse · 0044
⁊ micele lufe · ⁊ gemetfæst geðyld ·
⁊ soðe eadmodnysse · ofer mennisc gemett ·

Sƿa micele forhæfednysse he hæfde on his bigleofan · 0047
sƿilce he munuc ƿære sƿiðor þonne cempa ·
⁊ for his æðelū þeaƿū his efen-cempan ealle
þa hine arƿurðodon mid ƿundor-licre lufe ·

He næs þa git gefullod · ac he gefylde sƿa-þeah 0051
þæs fulluhtes dæda mid fulfremedū ƿeorcū ·
sƿa  he sƿincendū fylste · ⁊ fedde þearfende ·
⁊ nacode scrydde · ⁊ nan þing hī sylfū
of his campdomes scipe on his seode ne heold ·
buton  he dæg-hƿālice to bigleofan hæfde ·
sƿa sƿa  god-spel sægð ·

Ne þenc þu be mergene · 0057

II.[edit]

On sumere tide he ferde forð þurh ane burh 0058
ambianis gehaten on hetelicū ƿintra ·
on sƿa sƿiðlicū cyle ·  sume men sƿulton þurh þone ·

Þa gemette he ðær ænne þearfan | nacodne 0061
biddende þa riddon (sic)  hi him sū reaf sealdon.
ac hi ridon him forð · ne rohton his clypunge ·

Martin᷒ þa ongeat  he moste his helpan · 0064
þa ða þa oþre noldon ac he nyste sƿa-þeah
hƿæt he sealde þā nacodan forþan þe he sylf næfde
naht butan his geƿædum · ⁊ his geƿæpnunge ·
forðan þe he on sƿilce ƿeorc aspende ær his ðing ·

He gelæhte ða his sex · ⁊ forcearf his basing · 0069
⁊ sealde healfne dæl þā gesæligan þearfan ·
⁊ þone healfan dæl he dyde on his hricg ·

Þa hlogon his geferan þæs forcorfenan basinges · 0072
sume eac besargodon  hi sƿilces naht ne dydon
þonne hi butan næcednysse him bet mihton tiðian ·

On þære ylcan nihte he geseah on sƿefne 0075
þone hælend gescrydne mid þā healfan basinge ·
þe he sealde þam þearfan · ⁊ hét þæt [sic @ Skeat] he biheolde
to his drihtne ƿerd ⁊ oncneoƿe  reaf* ·

Þærrihte gehyrde se halga martin᷒ · 0079
þone hælend clypian to his halgū englū
mid beorhte stēne · ⁊ to hī ymb-standendū cƿ̅ ·

Martinus þe git nis gefullod me mid þysū reafe gescrydde. 0082

He gemunde þa his cƿydes þe he cƿ̅ on his godspelle. 0083
  ge doð on minū naman anū of þysū læstū ·
 ge doþ me sylfū · ⁊ forþi he gesƿutelode
hine sylfne martine on sƿefne mid þā reafe
þe se þearfa underfeng for his naman on ǽr ·

Se halga ƿer sƿa-þeah næs ahafen þurh þa gesihþe · 0088
ac godes godnysse he oncneoƿ on his ƿeorce ·
⁊ þa þa he ƿæs eahtatyne ƿintre · he ƿearð gefullod on gode ·
nolde þeah git forlætan · for his leofan ealdormenn ·
þone | folclican campdom · ac for his benū sƿa ƿunode
tƿa gear fullice · siððan he gefullod ƿæs ·

III.[edit]

Hƿæt ða færlice ƿearð þæs fyrlenan leodscipes 0094
onræs into gallias · ⁊ Iulian᷒ se casere
gegaderode his here · ⁊ began to gifenne ·
ælcū his cempū cynelice sylene ·
sƿa sƿa hit ge-ƿunelic ƿæs ·

Þa ƿende martin᷒ 0098
 he þa ƿel mihte ƿilnian æt þā casere
 he of þā campdome þa cuman moste ·
hī ne ðuhte na frēfullic  he fenge to þære gife ·
⁊ syððan ne campode mid þā casere forð ·

He cƿ̅ þa to þā arleasan · oð þis ic cāpode þe · 0103
ge-þafa nu  ic gode campige heonon-forð ·
⁊ under-fó þine gife · se ðe feohte mid ðe
ic eō godes cempa ne mot ic na feohtan ·

Ða gebealh hine se casere · ⁊ cƿ̅  he for yrhðe 0107
þæs to-ƿeardan gefeohtes · na for eaƿfæst-nysse
hine sylfne æt-brude sƿa þam campdome ·

Ac martin᷒ unforht to þam manfullan cƿ̅ · 0110

Gif ðu to yrhðe þis telst · ⁊ na to ge-leafan · 0111
nu to mergen ic stande on mines drihtnes naman
ætforan þā truman · ⁊ ic fare orsorh
mid rode-tacne gescyld · na mid readū scylde ·
oððe mid helme þurh þæs heres ƿerod

Þa het se arlease [sic @ Skeat] healdan þone halgan 0116
 he ƿurde ƿæpn-læs aƿorpen þā hæðenum ·

On þam æftran dæg dydon þa hæðenan 0118
 hi budon sybbe · ⁊ hi sylfe þam casere ·
⁊ ealle heora ðing to his anƿealde ·

Hƿam tƿynað lá forði  þæs geleaffullan ƿeres 0121
ƿære · se sige · þa þa him ƿæs getiþod
 he ƿæpenleas nære aƿorpen þam here ·
þeah þe se arfæsta drihten eaþe
mihte gehealdan and-sundne his cempan ·

He æt-bræd  | gefeoht ·  furðon næron ge-ƿemmede 0126
martines gesihþa on oðra manna deaðe ·

Hƿilcne oþerne sige sceolde ure drihten 0128
syllan for his cempan selran þonne þone ·
 nan man ne sƿulte · ac  hí to sibbe fengon ·

IIII.[edit]

Ða forlet martin᷒ sƿa he gemynte gefyrn · 0131
þone ƿoruldlican camp-dom · ⁊ to þā halgan ƿere ferde ·
hilariū þā bisceope on þære burh-scyre
þe is pictauis gehaten · forðan þe he ƿæs acunnod
on godes geleafan · ⁊ on goddre lare ·
⁊ he þa ƿunode mid þam ƿere sume hƿile ·

Þa ƿolde se halga hadian hine to diacone 0137
ac he ƿið-cƿæð gelome · cƿæð  he ƿyrðe nære ·
þa under-get se bisceop  he mihte hine gibigan
gif he him bude læssan hád · ⁊ bead hī  he ƿære
gehadod to exorcista ·  ƿe hatað halsigend
þe ðe bebyt deoflū ·  hi of gedrehtum mannū faran ·
⁊ he þa ne forsóc þone eadmoddran hád ·
ac ƿearð sƿa ge-hadod æt þam halgan bisceope ·

Þa æfter sumū fyrste he ƿearð on sƿefne gemynegod · 0145
 he sceolde his eþel · ⁊ his eard geneosian ·
⁊ fæder · ⁊ modor · þe fúllice ƿæron hæþene ·
⁊ he ferde ða be leafa þæs foresædan bisceopes ·
⁊ he hine georne bæd  he ongean cuman sceolde ·

Martin᷒ þa ferde to þam fyrlenan lande · 0150
⁊ þa þa he com to muntum · þa ge-mette he sceaðan ·
⁊ heora an sona his exe up abræd ·
ƿolde hine slean · ac him forƿyrnde sum oþer ·
sƿa  he  hylfe ge-læhte · ⁊ ƿið-hæfde  slege ·

He ƿearð sƿa-þeah ge-bunden bæftan to his bæce · 0155
⁊ heora anum | betæht  he hine bereafode ·

Þa ongan se hine befrinan hƿæðer he forht ƿære · 0157
oððe hƿæt he manna ƿære · oþþe he cristen ƿære ·

Þa ⁊ƿyrde martinus him anræd-lice · ⁊ cƿ̅ 0159
 he nære sƿa orsorh on eallum his life ·
for þā þe he ƿiste to-ƿerde godes
mild-heort-nysse sƿiþost on þā costnungum ·
⁊ cƿ̅  he besargode sƿiðor his gedƿyldes
 he unƿyrðe ƿæs godes mild-heort-nysse ·

Began ða to bodigenne þa godspellican lare 0165
sƿa lange þam sceaðan oþ he ge-lyfde on god ·
⁊ martine fyligde micclum hine biddende
 he him fore gebæde · ⁊ he forð þurh-ƿunode
on æƿfæstre drohtnunge · ⁊ eft us þis cydde ·

Þa þa he com to mediolana · þa ge-mette hé ænne deofol 0170
on menniscum híƿe · ⁊ he martinū befrán
hƿider he siðode ·

Þa sæde him se halga 0172
 he þider ferde þe hine drihten clypode ·

Ða cƿ̅ se scucca sona him to andsƿare · 0174

Sƿa hƿider sƿa þu færst · oððe sƿa hƿæt sƿa þu beginst · 0175
þe bið ƿiþer-ræde seo deofol · ⁊ se halga ƿer him cƿ̅ to ·

Drihten me is on fultume · ne ondræde ic hƿæt man me dó · 0177
⁊ se deofol þær-rihte fordƿán on his ge-sihðe ·

Martinus þa ferde forð sƿa he ge-mynte · 0179
⁊ his modor ge-bigde to godes biggencgum ·
⁊ to þam halgan fulluhte · þeah þe his fæder nolde
bugan of þam gedƿylde · ⁊ þeah þurh drihtnes fultū
martin᷒ geriht-læhte manega of þam folce.

Þa asprang geond ealle ƿoruld arrianes gedƿyld · 0184
⁊ martinus mid geleafan micclum ƿan ongean ·
oð he ƿearð | ge-sƿenct mid sƿiðlicum ƿitum ·
⁊ openlice be-sƿungen · ⁊ of þære byrig adræfed ·

He ferde þa ongean to italian lande · 0188
⁊ on mediolana him mynster arærde ·
forðan-þe se foresæda hilarius ƿas afaren to ƿræc-siðe ·
for þam ylcan ge-dƿylde þe þa dƿollice asprang ·
ac þa gedƿol-men sona hine adrifon þanon ·
⁊ hé ferde sƿá þanon to sumum ig-lande
gallinaria ge-haten · mid anum halgum mæsse-preoste ·
se leofode on ƿæstene be ƿyrta morum lange ·

Martin᷒ þa on þære tide on his mete þigde 0196
þa ættrian ƿyrt · þe elleborū hatte ·
⁊  attor sona hine sƿiðe þreade
fornean to deaðe · ac he feng to his ge-bedum ·
⁊ eall seo sarnys him sona frā ge-ƿát ·

Þa æfter [sic @ Skeat] sumum fyrste þa ða he of-axod hæfde 0201
 se halga hilarius ham cyrran moste ·
of þam ƿrec-siðe · þa ge-ƿende he to him ·
⁊ he mid arƿurðnysse hine eft under-feng ·
⁊ martinus ða siððan him mynster þær arærde ·
gehende þære byrig · þe is gehaten pictauis ·

V.[edit]

Ða com an ge-cristnod man ⁊ ge-cuð-læhte to martine · 0207
⁊ ƿunode mid hī ƿolde his lare underfón
ac æfter feaƿū dagum he ƿearð færlice seoc ·
sƿa  he forð-ferde unge-fullod sona ·
⁊ se halga martinus næs æt ham þa hƿile ·

Ða gebroþra sarige þa sæton ofer  lic · 0212
⁊ martin᷒ com þa micclū dreorig ·
⁊ het hi gan út ⁊ be-hæpsode þa duru ·
⁊ astrehte hine sylfne sona ofer þone deadan
biddende his drihten  he þone deadan arærde ·

Þa æft̅ | sumū fyrste he ge-fredde on his mode · 0217
 godes miht ƿæs toƿerd · ⁊ he astod þa up
an-bidigende unforht his bena tiða ·

Þa æft̅ tƿā tidum astyrode se deada 0220
eallum limum · ⁊ lociende ƿæs ·

Þa clypode martin᷒ micclū þancigende gode · 0222
⁊ þa þe þær-ute stodon instopon sona
sƿiðe ablicgede ·  hi gesaƿon þa libban
þone þe hi ær for-leton deadne ·

He ƿearð þa sona ge-fullod · ⁊ he siððan leofode 0226
manega gear · ⁊ mannum sæde
 he to þæs hextan deman heh-setle ƿære gebroht ·
⁊ [italics @ Skeat] þær him ƿæs ge-demed to dimre stoƿe ·
þær he unrot ƿunode · mid ƿoruld-mannum ·
on ƿitnungum þa hƿile · ⁊ þa ƿearð gecyd
þurh tƿegen englas þam ælmihtigan deman
 he se man ƿære þe martin᷒ fore gebæd ·
⁊ þa ƿearð eft geboden · þurh þa ylcan englas
 he ƿurde gelæd to life ongean ·
⁊ martine agifen · ⁊ hit ƿearð þa sƿa ·

Þa asprang martines hlisa geond  land ƿide · 0237
 se þe halig ƿæs on ƿeorcū · ƿære apostolic ƿer ge-lyfed ·

VI.[edit]

Eft æfter sumum fyrste ferde se halga ƿer
ofer sumes þegenes land lupicin᷒ gehaten ·

Þa gehyrde he feorran færlice hream · 0241
ƿependre meniu · ⁊ he ƿearð þa ge-stedegod
befrinende georne hƿæt  fær-lices ƿære ·

Him ƿearþ þa ge-sǽd  sum unge-sælig man 0244
hine sylfne ahenge · of þære hiƿ-rædene ·
⁊ sƿa hangigende hine sylfne adydde ·

Martinus þa inn-eode þær se man læg dead · 0247
⁊ adræfde ut ealle þa meniu ·
⁊ hine sylfne astreh|te ofer þone saƿl-leasan lichaman ·
sume hƿile on ge-bedum · ⁊ he sona ge-edcucode ·
⁊ mid geornfulre elnunge up arisende ƿæs ·
⁊ nā martinus sƿiþran hand [⁊] mid him astod
⁊ forð-stop mid him · on þæs folces gesihðe ·

VII.[edit]

On þære ylcan tide  turonisce folc 0254
ƿilnigende ƿæs  martinus ƿære
to bisceope ge-halgod to heora burh-scire ·
ac martin᷒ nolde ut of þam mynstre na hƿider ·
oþ  sum his neh-gebura gesohte his fet
sæde  his ƿif lage sƿiðe ge-brocod ·
⁊ begeat þa un-eaþe  he ut ferde ·
⁊ seo burh-ƿaru cepte hƿænne he ut come ·
⁊ gelæhton hine sona · ⁊ gelæddon to þære byrig
turonia gehaten  he ƿurde gehadod ·

Þa clypode eall seo meniu ⁊ cƿædon an-modlice 0264
 martinus ƿære ƿyrðe þæs hades ·
⁊ ge-sælig sacerd to sƿilcum bisceop-dome ·

Þær ƿæron bisceopas of gehƿilcum burgum 0267
to þære ge-corennysse · þa ƿið-cƿædon hí sume
 martinus nære ƿyrðe sƿa miceles hades ·
for his ƿacum gyrlum · ⁊ þær ƿið-cƿæð sƿiþost
an þæra bisceopa defensor gehaten ·
ac he ƿearð gescynd þurh godes seþunge ·

Þa sceolde man rædan sume rædinge him æt-foran · 0273
ac se rædere ƿæs utan belocen · þa ge-læhte sum preost
ænne sealtere sona · ⁊  ærest gemette
rædde him æt-foran  ƿæs þis fers ·

Of unsprecendra muþe · ⁊ sucendra þu ful-fremedest þin 0277
lof drihten for þinū feondum ·  þu toƿurpe feond
⁊ defensor ·

Sona sƿa his fers ƿæs æt-foran him geræd · 0280
þa ƿearð  folc astyrod | onsƿiðlicum hreame ·
 godes sylfes seðung þær gesƿutelod ƿære ·
⁊ defensor mihte his mán þær to-cnaƿan ·
⁊  god ƿolde ƿyrcan his lof
on þam un-scæððigan martine · ⁊ gescyndan defensor ·

Þa under-feng se halga ƿer bisceop-hadunge þær · 0286
⁊ þone hád sƿa ge-heold · sƿa hit is unsecgendlic ·
mid þære ylcan an-rednysse · þe he ær onƿunode ·
mid þær ylcan eadmodnysse · ⁊ mid þam ærran reafe ·
⁊ sƿa he ƿæs ge-fylled mid ge-þungen-nysse ·
⁊ mid þæs hades · ƿurð-scype ·  he mid ƿeorcū gefylde
ge þone bisceop-dóm · mid eallū ƿurð-scipe ·
ge þone munuc-hád betƿux mannū ge-heold ·

He ƿæs soðfæst on dome · ⁊ est-ful on bodunge · 0294
arƿurð-ful on þeaƿum · ⁊ þurh-ƿacol on ge-bedum ·
singal on rædinge · ge-stæððig on his lece ·
arfæst on ge-ƿilnunge · ⁊ arƿurðful on his þenungum ·

Eala hƿilc ƿel-ƿillend-nys ƿæs on his spræcum · 0298
⁊ hƿilc ge-þungennys ƿæs on his þeaƿum ·
⁊ hu micel glædnys on gastlicum dædum
ƿunode on þam halgan mid healicre frēminge ·

Eadig ƿæs se ƿer · on þam ne ƿunode nan facn · 0302
nænne hé ne for-demde · ne nanū hé ne for-geald
yfel mid yfele · ac he eaðelice for-bær
manna teonrædene mid micclū ge-þylde ·

Ne geseah hine nan man nates-hƿon yrre · 0306
ne on mode murcnigende · ne mislice ge-ƿorhtne ·
ac on anre anrædnysse æfre ƿunigende
ofer mannes gemet · mid mycelre glædnysse ·

Sume hƿile he hæfde hus ƿiþ þa cyrcan · 0310
þa æfter sumū fyrste | for þæs folces bysnunge ·
⁊ for þære unstil-nysse · he ge-staðelode him mynster
tƿa mila of þære byrig · ⁊ seo stoƿ ƿæs sƿa digle
 he ne ge-ƿilnode nanes oþres ƿæstenes ·

On ane healfe þæs mynstres ƿæs an ormæte clif 0315
ascoren rihte adune · ⁊ seo deopa ea
liger gehaten · læg on oðre sidan ·
sƿa  man ne mihte to þā mynst[r]e cuman
butan þurh ænne pæð  he in-ganges bæde ·

Hund-eahtatig muneca on þam mynstre ƿunodon 0320
under martines lareoƿ-dome mærlice drohtnigende ·
⁊ ealle heora þincg him ƿæron gemæne ·
⁊ þær nan man næfde nan þing synderlices ·
ne hi cepes ne gymdon · ne naht syllan ne moston ·
buta þam anū þe heora big-leofan forð dydon ·
ne moste þær nan broðor begán nænne cræft ·
buton he hine ge-bæde · oððe béc ƿrite ·

Þa ƿæron gebysgode þa yldran ge-broðra 0328
on singalum gebedum · ⁊ seo iuguð ƿrat ·
⁊ ƿunodon on stilnysse · sƿa sƿa him geƿissode martin᷒ ·

At-somne hi æton on ge-settum timan · 0331
⁊ hi ƿines ne gymdon buton ƿan-halū mannū ·
⁊ manega þær hæfdon hæran to lice ·
⁊ þær hnesce geƿæda · ƿæron to læhtre getealde ·

Æþel-borene ƿeras þær ƿunodon on þā mynstre · 0335
þe ƿæron estlice afedde · ac hi geƿyldon hi sƿa-þeah
to þære ylcan stiðnysse þe þær stod on þā mynstre ·
⁊ manega ƿe ge-saƿon siððan of þā bisceopas ·

Lá hƿilc burhscír ƿæs þe nolde bisceop geceosan 0339
of martines mynstre · for his mærū gebysnungū ·

VIII.[edit]

Ðær ƿæs þa ge-hende þam halgan mynstre 0341
| sƿilce an halig stoƿ sƿyðe geƿurðod
frā folces mannum · sƿilce ðær martyres lagon ·
⁊ þa ærran bisceopas arƿurðoden þa stoƿe ·
⁊ þær ƿeofod ge-halgodon ƿolice sƿa-ðeah ·

Martinus ða ne ge-lyfde þam leasū ge-dƿimore · 0346
ac axode smealice þa yldostan preostas
þæs martyres naman · oþþe hƿænne he ge-martyrod ƿære ·
ac heora nan nyste nan geƿis be þam ·

Þa nolde martin᷒ ge-neosian þa stoƿe · 0350
ne þā folce ne lyfde · ac fór sume dæg tó
mid feaƿū ge-broþrum · ⁊ stód æt þære byrgene ·
biddende þone ælmihtigan god ·  he be þam gesƿutelode
hƿæt he soþlice ƿære · oððe hƿilcere geearnunge
þe þær bebyrged ƿæs · ⁊ ge-ƿurðod oþ  ·

Þa be-seah se halga ƿer to his ƿynstran healfe · 0356
⁊ geseah þær standan ane atelice sceade ·
⁊ sæde  he ƿære ofslagen for ðyfþe ·
⁊ on ƿite ƿunode · na on ƿuldre mid martyrū ·
⁊ ƿære geƿurðod ƿolice frā þā folce ·

Hit ƿæs ƿundorlic sƿa-þeah  hine sƿutollice ge-hyrdon 0361
ealle þe ðær ƿæron · ac hi ne ge-saƿon hine
butan martin᷒ ana þe hit him eallū sæde ·

He het sona þa aƿæg dón  ƿeofod of þære stoƿe · 0364
⁊  folc alysde frā þā leasum ge-dƿylde ·

VIIII.[edit]

Æft on sumne sæl siðode martin᷒ 0366
on his bisceop-rice · þa bær man þær an líc
anes hæðenes mannes  hi hine be-byrigdon ·

Ða be-heold martinus þa hæðenan feorran · 0369
⁊ ƿende  hi bæron sƿa sƿa heora geƿune ƿæs
heora deofol-gild dƿollice ofer heora land ·
⁊ ƿorhte þa rode-tacn ƿiþ þæs folces ƿerd ·
⁊ bead him | on godes naman  hi hit ne bæron na furðor ·
ac aledon þa byrðene · ⁊ þa bær-men sona
stede-fæste stodon · sƿilce hi astifode ƿæron ·

Þær mihte ƿundrian se ðe ƿære gehende 0376
hu þa earman bær-menn gebundene to earðan
ƿendon hi abutan · ƿoldon forð gán ·
ac ða þa hi ne mihton of þære moldan astyrian ·
þa asetton hí  lic · ⁊ beseah ælc to oþrū
sƿiðe ƿundrigende · hƿi him sƿa ge-lumpe ·

Ac þa þa martin᷒ oncneoƿ  hí mid lice ferdon 0382
na mid deofol-gilde · þa dyde he up his hand ·
⁊ sealde hī leafe to siþigenne forð ·
⁊  líc to berenne to byrgene · sƿa sƿa hí ge-mynton ·

Ðus se halga bisceop geband hí mid ƿorde · 0386
⁊ eft þa ða he ƿolde let hí aƿæg gán ·

X.[edit]

Se halga martinus to-ƿearp sum hæðen-gild
on sumere tíde · on sumere stoƿe ·
þa ƿæs an pin-treoƿ ƿið  templ ge-friðed
sƿiðe halig ge-teald on þa hæþenan ƿisan ·
þa ƿolde he for-ceorfan eac sƿilce  treoƿ ·
ac ða hæðen-gildan þā halgan ƿið-cƿædon ·
sædon  hi ne mihton on heora mode findan ·
 he  treoƿ for-curfe · þeah ðe he heora templ toƿurpe ·

Ða cƿ̅ se halga bisceop  on þā beame 0396
nære nan synderlic halignyss · ⁊ sæde þā hæþenū
 hi sƿiðor sceoldon þone soðan god ƿurðian ·
⁊ aheaƿen  treoƿ þe ƿæs ge-halgod deofle ·

Þa cƿ̅ an ðæra hæþenra to þam halgan bisceope · 0400

Gif þu ænigne truƿan hæbbe on þinū gode · 0401
ƿe for-ceorfað  treoƿ · ⁊ þu hit feallende under-foh ·
⁊ gif þin god is mid ðe · þu gæst aƿeg gesund ·

| Martin᷒ ða unforht fæste on god gebyld 0404
be-het  he ƿolde mid ƿeorcum  ge-fyllan ·

Hi þa ealle glæd-mode begunnon to ceorfenne 0406
þone heagan pin-beam · ⁊ he ƿæs a-hyld
on ane healfe  man eaðe mihte ƿitan
hƿider he sigan ƿolde · ⁊ hi setton martinū
þær-foran ongean ·  he hine offeallan sceolde ·

Þa ƿæron his munecas ƿundorlice afyrhte · 0411
⁊ nan oðer ne ƿendon buton he ƿurde ðær of-hroren ·
⁊ se beam þa feallende beah to martine ·

Martinus þa unforht ongean  feallende treoƿ 0414
ƿorhte rode-tacn · ⁊ hit ƿende þa ongean ·
sƿilce hit sum færlic þoden þydde under-bæc ·
sƿa  [þæt @ Skeat] hit of-feol for-nean þæs folces
micelne dæl · þe þær orsorge stodon ·

Þa hrymdon þa hæþenan mid healicre ƿunðrunge · 0419
⁊ þa munecas ƿeopan for þære ƿundorlican blysse ·
⁊ hi ealle cristes naman clypodon mid herunge ·
⁊ eall se leod-scipe to geleafan þa beah ·

To þā sƿiðe hi ƿurdon þurh  ƿundor gecyrrede · 0423
 hi geond eall  land mid ge-leafan a-rærdon
cyrcan · ⁊ mynstra · ⁊ martin᷒ æfre
sƿa hƿær sƿa he þa deofol-gild to-ƿearp · sƿa ƿorhte he cyrcan ·

XI.[edit]

Hƿilon eac se halga ƿer toƿearp an hæðen-gild · 0427
þa sette he sona fyr on  feondlice templ
 hit bradum lige brastligende hreas ·

Þa ƿende  fyr forð mid þam ƿinde 0430
to anū þære huse · þe þær ge-hendost stód ·
ac martinus mid ofste uppon  hus astah ·
⁊ sette hine sylfne ongean þone sƿegendan fyr ·

Þær mihte ƿundor ða | geseon · se ðe ƿære gehende · 0434
hu se ƿínd · ⁊ se líg · ƿunnon him betƿinan ·
se ƿind bleoƿ ðone líg · ac he ƿand ongean
for-beah þone halgan ƿer þe on þam huse ƿæs ·
⁊  án for-bærnde þe him be-boden ƿæs ·

XII.[edit]

Eft on sumere ƿic ðe ƿæs librosum ge-haten · 0439
ƿolde se halga martinus to-ƿurpan an templ
 ƿæs þearle ƿelig hus ge-ƿurðod þam deoflum
þa forƿyrndon þa hæþenan þā halgan ƿere þæs ·
⁊ hine adræfdon ge-drefedne þanon ·

Þa ferde martin᷒ na sƿyðe feor þanon 0444
⁊ scrydde hine mid hæran ⁊ mid axan bestreoƿode
fæstende þry dagas · ⁊ his drihten bæd ·
 he mid heofon-licre mihte  hæðene templ
þa þa he mid his cræfte hit to-cƿysan ne mihte ·

Æfter ðam fæstene hī comon færlice to 0449
tƿegen scinende englas · mid sperū ⁊ scyldū ·
sƿilce on gelicnysse heofonlices ƿerodes ·
secgende þam halgan  se hælend hi sende
 hí  cyrlisce folc afligan sceoldon ·
⁊ martine fultumian  hi ne mihton ƿið-standan ·

Martin᷒ þa ferde to þære fore-sædan deofol-gilde · 0455
⁊ mid þæra engla fultume mannū onlocigendū
 tempel eall to-ƿearp · ⁊ þa ƿeofode to duste ·
ealle þa anlicnyssa heora arƿurðra goda ·

Þa ne mihton þa hæðenan martine ƿið-cƿeðan · 0459
ac þurh þa god-cundan mihte micclū ƿurdon afyrhte ·
⁊ gelyfdon on god · mid ge-leafan clypigende ·
 se god ƿære to ƿurþigenne þe se halga ƿer bodode ·
⁊ heora godas to forlætenne þe him fremion ne mihton ·

XIII.[edit]

Hƿilon on sumere tide sƿa sƿa us segð seo racu 0464
to-ƿearp se halga bisceop sum sƿiþlice hæþengild ·
þa sáh him ón sona |  cyrlisce folc
sƿyðe ƿedende sƿa sƿa hi ƿæron hæþene ·
⁊ heora án sona his sƿurd ateah ·

Se bisceop him to-geanes bræd of his ceppan · 0469
⁊ a-þenode his sƿuran þā sleandum hæþenū ·
⁊ se hæþena ða · þa þa he hine slean ƿolde ·
þa feoll he under-bæc mid fyrhte for-numen ·
⁊ bæd him forgifennysse æt þam halgan bisceope ·

Þysum ƿeorc ƿæs sum oþer gelíc 0474
þa þa he eac toƿearp sum oðer hæþen-gild ·
þa sloh sum hæþen man to þā halgan ƿere ·
ac mid þam sƿenge hæpte  sƿurd him of handū ·
⁊ ne mihte nan hit næfre syððan findan ·

Ƿitodlice for-oft þa þa him ƿið-cƿædon 0479
þa hæþenan  he heora hæþen-gild
sƿa hux-lice ne to-ƿende · þa bodode he him sƿa lange
þone soðan ge-leafan · oð- he ge-liþe-ƿæhte ·
to geleafan heora ƿurðfullan templ ·

Sƿa micele mihte he hæfde menn to ge-hælenne · 0484
 nan adlig man naht eaðe him to ne com ·
 he ne ƿurde sona ƿundorlice gehæled ·

XIII[I.][edit]

On treueris ƿæs sum mæden sƿiðlice ge-untrumod 0487
licgende on paralisin · oððæt [sic @ Skeat] hire lima ealle
ƿurdon adeadode · ⁊ heo unƿene læg ·

Þa ƿearþ ge-cydd þam fæder  martin᷒ come þa 0490
into þære byrig · ⁊ he arn to þam halgan ·
⁊ ge-sohte his fét mid sƿyðlicum ƿope
biddende þone bisceop  he hi bletsode ·
ic ge-lyfe he cƿ̅ ·  heo libbe þurh þe ·

Martinus þa cƿ̅ ·  hit his mihta næron 0495
to sƿilcere dæde · ac se fæder ne ge-sƿác
hine to biddenne mid ƿope oþ þa oþre bisceopas
þe mid martine ƿæron gemacodon  he eode
to þā licgendan | mædene · ⁊ ormæte meniu
þær-ute and-bidode hƿæt se bisceop don ƿolde ·

Þa astrehte martin᷒ to moldan his lima · 0501
⁊ gehalgode siððan sumne dǽl eles
⁊ dyde on þæs mædenes muð · ⁊ heo mihte þa spræcan ·
⁊ ealle hire lima endemes cucodon ·
⁊ heo ða hál arás þam folce onlocigendum

XV.[edit]

Ða ƿæs sum heah-þegen gehaten tetradius · 0506
⁊ his þeoƿa manna an ƿæs þearle aƿed ·
þa bed he þone halgan  he his hand him onsette ·

Martin᷒ þa hét þa þone man hī to lædan · 0509
ac nan man ne dorste to þā deofol-seocan gán
forþan-ðe he ƿundorlice ƿedde · mid þā muþe ·
⁊ elcne ƿolde teran þe him in to-eode ·

Tetradius þa sylf cō · ⁊ gesohte þone halgan 0513
biddende eadmod-lice  he to þam earman eode ·

Þa cƿ̅ se halga ƿer  he to his huse gan nolde 0515
hæþenes mannes ⁊ manfulles lifes ·

Se hæðena þegen þa behet þā halgan ƿere 0517
 he ƿolde cristen beon · gif se cnapa ƿurde hal ·
⁊ martinus sona siðode to þam ƿodan ·
⁊ his hand him on asette · ⁊ gescynde þone deofol
fram þam geƿitleasū men · ⁊ he ƿearð sona hál ·

Tetradius ða sona þa he  ge-seah · 0522
gelyfde on urne drihten · ⁊ let hine cristnian ·
⁊ æft̅ lytlum fyrste he ƿearð gefullod ·
⁊ martinū ƿurðode mid ƿu[n]dorlicre lufe ·
forþan-ðe he ƿæs ealdor ƿitod-lice his hæle ·

XVI.[edit]

On ðære ylcan tide on þam ylcan fæstene 0527
eode martin᷒ to anes mannes huse ·
þa æt-stod he færlice æt-foran þā þrex-ƿolde ·
cƿ̅  he egeslicne feond on þam incofan gesaƿe ·

Martinus þa het þone hetolan deofol · 0531
 he | þanon ge-ƿite · ⁊ he ƿearð þa yrre
gelæhte ænne mannan ⁊ ƿearð him on-innan ·
of þæs þegenes hiƿrædene · ⁊ he þearle þa ƿedde ·
⁊ began to toterenne þa þe he to mihte ·

Þa fleah seo hiƿ-ræden · ⁊  folc eac sƿá · 0536
ac martin᷒ eode ðam ƿodan men togeanes
het hine sona standan · ⁊ he stod þa gynigende ·
⁊ þyƿde mid muþe  he martinum abite ·

Þa dyde martin᷒ on muð þam ƿodan 0540
his agenne fingras · ⁊ het hine fretan
gif he ænige mihte hæfde · ac he ƿið-bræd þa ceaflas
frā þære halgan handa · sƿilce frā hatan isene ·

Ða adræfde se halga ƿer þone hetolan deofol 0544
of þam ge-drehton menn · ac he ne moste faran
þurh þone muð ut þe martin᷒ hrepode ·
ac fúllice ferde þurh his forð-gang ut ·

XVII.[edit]

Betƿux þam þe se bisceop on þære byrig ƿunode · 0548
þa cydde man geond þa burh  þær cūan ƿolde tó ·
onsigendan here · ⁊ hergian þa burh ·

Þa ƿearð eall seo burh-ƿaru ƿundor-lice afyrht 0551
for þæs heres ogan · þa het martin᷒ sona
him læden to ænne ƿodne man · ⁊ he ƿearð hī to ge-læd ·

Se halga ƿer ða het þone ƿodan secgan 0554
gif hit soð ƿære be ðam onsigendan here ·

Þa andette se deofol þurh þæs ge-drehtan muð 0556
 six-tyne deofle [sic @ Skeat] ƿæron þe ƿorhton þisne hlisan ·
⁊ to-seoƿon geond  folc ·  hi afligdon martinum
þurh ðone ogan sƿa of þære byrig ·
⁊ hit eall ƿære leas be þam onsigendan here
þa se fula gast þis sæde þa ƿæron hí orsorge ·

XVIII.[edit]

Martin᷒ hƿilon ferde mid micelre meniu 0562
to parisian byrig · ⁊ þa þa he binnan |  get com.
þa ƿæs þær sum hreofla ƿundorlice to-hroren
eallum mannū an-þræclic · ac martin᷒ hine cyste ·
⁊ his blet-sunge hine sealde · ⁊ he sona ƿearð hal ·
⁊ cō þæs on mergen to martine blyðe
mid ge-halre hyde · his hæle ðancigende ·

Oft ƿurdon eac ge-hælede fela untrume men 0569
þurh his reafes fnæda [sic @ Skeat] · þe fela men of-atugon ·
⁊ bundon on þa seocan · ⁊ hī ƿæs bet sona ·

Eac sƿilce of his bedstreƿe man band on anne ƿodne · 0572
þa ge-ƿat se deofol hī of · ⁊ he his ge-ƿit under-feng ·

XVIIII.[edit]

Arborius ƿæs gehaten sum heah-þegen on þā lande · 0574
sƿiðe geleafful man · ⁊ his dohtor læg on fefore
þearle ge-brocod · þa brohte man sume dæg
an ærend-geƿrit to þā ylcan þegene
frā þam bisceope martine · ⁊ he hit lede on hire breoste
ða þa hire hatost ƿæs ⁊ heo ƿearð hal sona ·

Þa ƿearð se fæder sƿa onbryrd ·  he sona be-hét 0580
gode hire mægþ-hád ⁊ hi to martine brohte ·
 he his agene mihte on þā mædene oncneoƿe ·
ne he eac nolde  anig oðer man sceolde
hire hád on sættan · butan se halga martinus ·

Sum ƿer hatte paulin᷒ þe ƿel þeah on gode syððan · 0585
þa ƿurdon his eagan yfele ge-hefegode ·
mid tosƿollenū breaƿū · ⁊ sƿið-licum myste
sƿa  his seon sƿyðe þeostrodon ·
þa hrepode martinus mid anre sƿingan ·
⁊ eall seo sarnis him sona fram geƿat ·
⁊ se mist samod þurh martines hrepunge ·

He ƿæs sƿiðe ƿelig man · ac he ƿearð sƿa onbryrd 0592
 he ealle his æhta endemes beceapode ·
⁊ dælde eall þearfū | for his drihtnes lufon ·

Þa herode martin᷒ þæs mannes dæda sƿyðe · 0595
⁊ oþrū to bysne sealde oft secgende be him ·
 he on þam timan gefylde fægere þone cƿyde ·
þe ure drihten cƿ̅ to sumum rican men ·
far ⁊ syle ealle þine æhta · ⁊ dæl  ƿurð þearfum ·
þonne hæfst þu gold-hord on heofonan rice ·

XX.[edit]

On sumere tide martinus stah to anre up-flora · 0601
þa ƿæron þære hlæddre stapas alefede on ǽr ·
⁊ toburston færinga  he feol adune ·
⁊ mid manegū ƿundū ge-ƿæht ƿearð sƿiðe ·
sƿa  he seoc læg on his synderlican inne ·

On þære nihte him cō an engel to him 0606
sylfū onlocigendū · ⁊ his lima smyrode
mid halƿendre sealfe · ⁊ he sona þæs on mergen
hal forð-eode · sƿilce he untrū nære ·

XXI.[edit]

Maximus se casere þe ƿæs on martinus dæge · 0610
gelaðede for-oft þone arƿurðan ƿer
þa ða he him ƿið spræc  he ƿære his ge-metta ·
þa for-hæfde he hine æfre frā his ge-beorscipe ·
cƿ̅  he ne mihte his gemetta beon
þe anne casere ofsloh · ⁊ oþerne aflymde ·

Þa ⁊ƿyrde maximus martine ⁊ cƿ̅ · 0616
 he næfre sylf-ƿilles þone anƿeald ne under-fenge ·
ac ƿære frā his cēpum gecoren unþances
to ðā cyne-dome · ⁊ ƿið-cƿeðan ne mihte ·
⁊  he on-gean godes ƿillan ƿinnan ne mihte ·
⁊ forþy mid ƿæpnum hine ƿerian sceolde ·
cƿ̅ eac cƿ̅ nan man nære frā him ofslagen
buton þā anum þe him onfeohtende ƿæron ·

Þa ƿearð martin᷒ mid þæs caseres beladunge · 0624
⁊ eac þurh his bene · gebiged to his ge-reordunge ·

He nolde næfre lyffettan ne mid olecunge spræcan 0626
| ne furðon to þam casere sƿa sƿa his geferan dydon ·
sƿa sƿa he on þam ylcan gereorde gesƿutelode mid dæde ·

He sæt to þam casere · ⁊ hi sƿyðe blyðe ƿæron 0629
for martines gereordunge · ⁊ man bær þam casere
sƿa sƿa hit geƿunelic ƿæs ƿín on anre blede ·

Þa het he þone byrle beodon martine ærest · 0632
ƿolde æfter ðā bisceope his bletsunge drincan ·

Martin᷒ þa dranc · ⁊ his mæsse-preoste sealde 0634
healfne dæl þæs ƿætan þe ƿæs on þære blede ·
for-þan-þe he ƿiste  he ƿurþost ƿæs ·
æft̅ him to drincenne · ⁊ hí ealle þæs ƿundrodon ·
⁊ mærsodon his anræd-nysse geond ealne þone hired ·

He sæde þa þam casere sƿa sƿa hī becō siððan · 0639
 gif he ferde to ge-feohte sƿa he gemynte
ongean ualentinianū þe he aflymde ær
of his cyne-dome · þæt [sic @ Skeat] hī come sige ·
ac æfter lytlū fyrste he sceolde feallan ofslagan ·
⁊ hit geƿearð sƿa sƿa him geƿitegode martinus ·

He ferde þa siþþan to feohtenne ƿið þone casere · 0645
⁊ on þā forman onræse he afligde ualentinianū ·
ac eft embe geares fyrst he beferde maximū
binnan anre byrig aquileiam ge-haten ·
⁊ hine þær ofsloh · ⁊ siððan to his rice feng ·

XXII.[edit]

Martin᷒ ferde hƿilon to ualentiniane þā casere 0650
ƿolde for sumere neode ƿið hine spræcan ·
ac his micele mod · ⁊ his manfulla ge-bedda
þe mid arrianiscum gedƿylde dƿeligende lyfode ·
noldon geðafian þā halgan bisceope ·
 he infær hæfde his ærende to abeodenne ·
ac het se arleasa hine utan belucan ·
forþā-ðe he ƿiste  he ƿolde þæs biddan
| þe he tiðian nolde · ⁊ tynde þone halgan ·

Þa cō martin᷒ eft embe ða ylcan spræce · 0659
to þā modigan casere · ac man hine beclysde ƿiðutan ·
⁊ he þa geƿende to his ge-ƿunelican helpe ·
scrydde hine mid hæran · ⁊ mid axū be-streoƿode ·
⁊ fæstende þurh-ƿunode on singallum gebedū
oð- an scinende engel on þā seofoþan dæge
hī cō to · ⁊ cƿ̅  he to þam casere ferde ·
⁊ hī ælc get sceolde beon open to-geanes ·
⁊ þæs modigan caseres mod beon geliðegod ·

Se bisceop þa ferde sƿa sƿa hī be-bead se engel · 0668
⁊ hī ƿearð ge-openod ælc gæt togeanes ·
oð- he færlice stod æt-foran þā casere ·

Þa yrsode se casere for his ingange · 0671
⁊ nolde hine ƿylcumian · ac þær ƿearþ godes miht
sƿ́a [sic @ Skeat]  heofonlic fyr hangode ofer his setl ·
⁊ þæt [sic @ Skeat] setl ontende · ⁊ hine sylfne ƿolde
gif he þe hraðor ne arise · aƿorpenre reðnysse ·
⁊ þone bisceop cyste · ablicged þurh god ·
þone þe he ær geteohhode mid teonan to for-seonne ·

He behet þa ge-sƿicennysse sona þā bisceope · 0678
⁊ he hī ælces þinges tiþode · ærþan-þe he hine bæde
þæs þe he frymdig ƿæs · ⁊ him freondlice to-spræc ·
⁊ hī fela gifa bead · ac he heora onfon nolde ·

XXIII.[edit]

Oft martin᷒ geseah englas hī to cuman 0682
sƿa  hi hiƿ-cuð-lice to þā halgan spræcon ·
⁊ on sumne sǽl sū engel hī sæde
hƿæt þa oþre bisceopas on heora sinoþe spræcon
⁊ se halga ða ƿiste hƿæt hi þær ræddon
þurh þæs engles segene · þeah ðe he sylf þær ne cóme ·

Þa halgan apostolas petrū ⁊ paulum he ge-seah ge-lome · 0688
sƿa sƿa he sæde hī-sylf sulpicio | þā ƿritere
þe hine axian dorste ælces þinges þe he ƿolde ·

Se ylca sulpicius ⁊ sū oðer broðor 0691
sæton sume dæg sƿiðe afyrhte
ætforan martines Inne · ⁊ he hi þær-ute nyste ·
þa gehyrdon hí motian ƿið martine lange ·
⁊ he ƿæs ana ǽr innan þā huse belocen ·

Eft þa ða he ut-eode þa axode sulpicius · 0696
⁊ hine eadmodlice bæd  he hī ge-openian sceolde
hƿa hī ƿið-spræce · þa ƿandode he lange
hī  to secgenne · ac he sæde sƿa-þeah ·
ic halsige eoƿ nu ·  ge hit nanū ne secgan ·

Maria cristes modor cō to me hider · 0701
mid tƿā oþrū mædenū tecla ⁊ agne ·
⁊ na on þisū anū dæge ac oft rædlice ær
hi comon to me · ⁊ he sæde him eac
hƿilc heora ƿlitu ƿæs · ⁊ hu hi ƿæron ge-scrydde ·

XXIIII.[edit]

Eac sƿilce þa deofla mid heora searo-cræftū 0706
hī comon gelome to · ⁊ he on-cneoƿ hi æfre ·
for-þan-þe hī nan deofol ne mihte bediglian hine sylfne ·
ne on agenre edƿiste ne on oþrū hiƿe ·

Mid þusend searo-cræftum ƿolde se sƿicola deofol 0710
þone halgan ƿer on sume ƿisan besƿican ·
⁊ hine ge-seƿen-licne on manegum scin-hiƿū
þā halgan æteoƿde · on þæra hæþenra goda hiƿe ·
hƿilon on ioues hiƿe · þe is ge-haten þór ·
hƿilon on mercuries · þe men hatað oþon ·
hƿilon on ueneris þære fulan gyden ·
þe men hatað fricg · ⁊ on manegū oþrum hiƿum
hine bræd se deofol on þæs bisceopes gesihþe ·

Martinus þær togeanes mearcode hine sylfne 0719
symle mid rode-tacn · ⁊ sang his ge-bedu
unforht þurh-ƿunigende · ⁊ æfre on god truƿigende ·

Þa þa se deofol | ge-seah  [þæt @ Skeat] he hine bedydrian ne mihte 0722
mid his searo-cræftum · þa sæde he hī hosp-ƿord ·
⁊ mid manegū talum hine tynde for-oft ·
ac he næs gestirod for his leasū talum ·

Sume munecas eac þe on þā mynstre ƿunodon 0726
sædan to soðan  hi sƿutollice ge-hyrdon ·
hu se deofol þreade mid dyrstigū stemnū
ðone halgū martinū · for-þā-þe he hæfde mid him
sume under-fangene · þe synfulle ƿæron ·
⁊ æft̅ heora fulluhte fela to yfele dydon ·
⁊ sæde open-lice hƿæt heora ælces syn ƿære ·

Martin᷒ þa ⁊ƿyrde þā manfullū deofle · 0733
⁊ cƿ̅  þa ealdan synna mid heora ge-cyrrednysse ·
⁊ beteran drohtnunge · mihton beon adylgode ·
⁊ þurh godes mildheortnysse hi mihton beon alysde ·
frā heora synnum · þa ða hi ge-sƿicon yfeles ·

Se deofol þa clypode ⁊ cƿ̅ hī to-geanes · 0738
 þa leahter-fullan næron nanre miltsunge ƿurðe ·
⁊ þa þe æne aslidan ·  hi eft ne sceoldon
æt drihtne habban ænigne miltsunge ·

Þa cƿ̅ martinus to þam manfullan eft ðus · 0742
þeah ðu earming ƿoldest on þisū end-nextan timan
manna ehtnysse gesƿican · ⁊ þine dæda behreoƿsian ·
ic on god truƿode ·  ic þe mildsunge behete ·

Eala hu halig dyrstig-nyss be drihtnes arfest-nysse 0746
hé ge-sƿutelode his sƿiðlican lufe
þeah þe he þa fremminge forð-bringan ne mihte ·

XXV.[edit]

On sumne sæl eft siþþan cō se sƿicola deofol 0749
into þā halgan ƿere · þær he on his gebedū ƿæs ·
mid purpuran ge-scryd · ⁊ mid kynelicū gyrlum ·
mid gyldenū cyne-helme · ⁊ mid goldfellenū sceon ·
⁊ mid blyþre ansyne · on micelre beorhtnysse ·

Þa ne cƿ̅ · | heora naðor nan ƿord to oþrū 0754
to langere hƿile · ⁊ þa embe lang cƿ̅
se deofol ærest to þam drihtnes men ·

Oncnaƿ nu martine þone ðe þu gesihst · 0757
ic eom crist · þe astah to þisre ƿorulde
⁊ ic ƿolde gesƿutelian me sylfne ærest þe ·

Martin᷒ þa suƿode · ⁊ se sƿicola eft cƿ̅ · 0760

Hƿæt tƿynað þe martine · gelyf · ic eom crist · 0761

Þa underget se halga ƿer þurh haligne gast · 0762
 hit se sylfa deofol ƿæs · na his drihten · ⁊ cƿæð ·

Ne sæde na ure drihten  he mid cyne-helme · 0764
oððe mid purpuran gescryd · cuman ƿolde to us ·
⁊ ic ne gelyfe  [þæt @ Skeat] he to us cume
buton on þam ylcan hiƿe þe he on þroƿode ·
⁊ butan he æteoƿige þa ylcan dolhsƿaðe
þære halgan rode þe he on ahangen ƿæs ·

Se deofol þær-rihte for-dƿán sƿa sƿa smic · 0770
of þæs halgan gesihðe · ⁊  hus afylde
mid ormætum stence ·  man eaðe mihte ƿitan
 hit se deofol ƿæs · þe hine dƿelian ƿolde ·
⁊ þis sæde martinus Sulpicio þam ƿritere ·

XXVI.[edit]

On sumne sæl cō se deofol · mid sƿyðlicre grimetunge · 0775
into þā halgan ƿere · ⁊ hæfde ænne oxan horn on hande ·
⁊ cƿ̅ to martine ·

Hƿær is þin miht nu ða 0777
ænne man ic ofsloh of þinre hiƿrædene nu ·
⁊ ƿæs his sƿyðre hand sƿilce geblodegod ·

Þa clypode martinus his munecas him to · 0780
⁊ sæde hƿæt se deofol him sƿutolode ·
⁊ het georne secan hƿa þær ofslagen ƿære ·

Ƿæs ða an hyr-man to ƿuda afaren · 0783
se læg ge-ƿundod be þam ƿege samcucu ·
⁊ he þa sæde þa þa he his oxan ræpte ·
þa scóc an his heafod · ⁊ mid þā horne hine þyde ·
on  ge|ƿeald sƿiðe · ⁊ he þa sona ge-ƿat ·

Fela þing ƿiste se halga ƿer on ǽr 0788
lange ær hi ge-lumpon · ⁊ þam geleaf-fullū munecum
sæde þa þing þe him gesƿutelode ƿæron ·
⁊ hit syþþan sƿa á eode sƿa he him ær sæde ·

XXVII.[edit]

Anatoli᷒ hatte sum hiƿigende munuc 0792
iunglicre ylde se ƿunode sume hƿile
ƿið martines mynster mid anum mæran ealdre
clarus ge-haten · ⁊ behydde his yfelnysse ·

He æt-eoƿde þa ƿið-utan ealle eadmodnysse · 0796
⁊ unscæððig-nysse · ⁊ sæde ða æt nextan
 him englas ƿið spræcon · ⁊ ge-ƿunelice for-oft ·

Eft þa on fyrste þa he furðor dƿelode · 0799
he sæde  he dæg-hƿā-lice betƿux driht-ne · ⁊ him
ferdon heofonlice englas · ⁊ he sylf an ƿitega
unleas-lice ƿære · ac him gelyfde clarus ·

He ge-het him þa godes yrre · ⁊ yfele þreala 0803
hƿi he nolde ge-lyfan  he halig ƿære ·
⁊ cƿ̅ ða æt nextan ·  hī cuman sceolde
on þære ylcan nihte frā þā ælmihtigan gode
heofonlic reaf · ⁊ he mid þā gescryd
be-tƿux him ƿunigende godes mihte æteoƿde ·

Hƿæt þa on middre nihte ƿearð  mynster astyrod · 0809
⁊ ƿearð micel gehlyd · hlihhendra deofla ·
⁊ þæs muneces cyte mid leohte ƿearþ afylled ·
⁊ he eode sylf ut mid þam scinendan reafe ·
⁊ anū oþrū munece þa mærþa æteoƿde ·

Þær comon þa má · ⁊ clarus æt nextan · 0814
⁊ sceaƿodon mid leohte þone scinendan gyrlan ·
hit ƿæs sƿiðe hnesce · scinende sƿa sƿa purpura ·
ac hi ne mihton to-cnaƿan hƿilces cynnes hit ƿære ·
ne hí ne mihton undergitan buton hit | ƿære reaf ·
ne mid heora grapunge · ne mid heora sceaƿunge ·

Þa ge-ƿearð him on mergen þæt [sic @ Skeat] hí þone munuc læddon 0820
to þam halgan martine · ac se munuc nolde ·
cƿ̅  he ne moste to martine cuman ·
forþan-ðe he ƿiste  he mid feond-licū cræfte
ne mihte bedydrian martines gesihðe ·

Hi þa hine tugon unþances þider-ƿeard · 0825
⁊  reaf sona of heora gesihþe fordƿán ·
⁊ ƿæs ða gesƿutelod his scin-cræft · ⁊ hiƿung ·

Þas mihta ƿe tellað to martines geearnungū · 0828
 se deofol ne mihte his gedƿimor bediglian
gif he become ætforan his gesihþe ·

On þam ylcan timan ƿæron oþre gedƿolan 0831
antecristes lima mid arleasra hiƿunge ·
sum ƿæs on hispania þe for-speon  land-folc ·
⁊ mid manegū gedƿimorū hi bedydrode lange ·
⁊ cƿ̅  he ƿære helías se ƿitega ·

He cƿ̅ eft syþþan  he crist sylf ƿære · 0836
⁊ þa sum bisceop for his bileƿit-nysse ·
gelyfde þam hiƿere · ⁊ hine to him gebæd ·
⁊ he ƿearð for þam gedƿylde adræfed of his an-ƿealde ·

Sum oþer gedƿola ƿæs eac on east-dæle · 0840
se cƿ̅  he ƿære iohannes se fulluhtere ·
eac sƿilce lease ƿitegan ær þisre ƿorulde ge-endunge
on gehƿilce land cumað · ⁊ þone ge-leafan amyrrað ·
oþ- antecrist sylf ende-next becymð ·

XXVIII.[edit]

Martinus com hƿilon to middes ƿintres timan 0845
to anū preost-life · ⁊ hi ge-logodon þa his bæd
on þæs mynstres spræc-huse · ⁊ þær micel fyr ƿæs gebet ·

Þa ƿoldon ða preostas hī ƿurðlice beddian · 0848
⁊ bæron micel streaƿ to his beddinga ·
⁊ þæs fyres ne gymdon þe on þære flora ƿæs ·

Eft þa þa se halga ƿer cō | þa toƿearp he  streaƿ 0851
eall of þære beddincge · for-þan-þe he oftost læg
uppon anre hæran on þære baran flora ·

Ða on-scunede he þa softnysse · þære seltcuðan beddinge · 0854
⁊ læg on þære flora · sƿa sƿa ƿe her beforan sædon ·

 inn ƿæs sƿyþe nearo · ⁊ þær lagon stoccas · 0856
⁊ þa on middre nihte þa men fæstost slepon ·
þa ƿearð  fyr ontend sƿyðe færlicū bryne ·
⁊  litle hus mid þam lige afylde ·

Martinus þa ƿearð a-ƿreht mid þam lige · 0860
⁊ þær næs nan man mid hī on þā huse ·
⁊ he on þam færlican gelimpe gelæhte þa dura ·
⁊ ne mihte þa scyttelsas unscyttan sƿa hraðe ·
⁊ se lig him ƿand ƿælhreoƿlice on-butan
sƿa  him for-burnon on þam bæce his reaf ·
⁊ he for ðam bryne ut-bræcan ne mihte ·

He beþohte þa hine sylfne · ⁊ geseah  [þæt @ Skeat] he ne mihte 0867
þurh nænne fleam · þam fyre ætƿindan ·
ac þurh godes mihte he hit moste ofer-sƿyðan ·

For-lét þa dura ða · ⁊ to-midden þam lige 0870
to þam ælmihtigan gode anmodlice clypode ·
⁊ on þære frecednysse fæst-mod þurh-ƿunode ·
⁊ þær ƿearð þa geƿorden micel ƿundor þurh god ·
sƿa  hine for-beah on ælce healfe  fyr ·
⁊ he orsorh abád · on þam bryne middan ·
þurh drihtnes mihte sƿilce he on deaƿe ƿære ·

Þa ƿurdon his munecas aƿrehte mid þam fyre · 0877
þær ðær hi lagon · þa þa hi þone lig gesaƿon
⁊ to-bræcon þa dura · ⁊ to-brudon  fyr ·
⁊ martinū gelæhton of þā lige middan ·

Hi ƿendon  he ƿære ƿitodlice for-bærnd · 0881
on sƿa lang-sumum bryne þonne  brast-ligende fyr
on slæpe hi aƿrehte · ⁊ he sæde syððan
 he þæs | fyres bryne gefredde him onbutan
sƿa lange sƿa he ƿan ƿið þære dura scyttelsas ·

Sona sƿa he hine bletsode · ⁊ gebæd hine to gode · 0886
þa beah eall se líg abutan him aƿeg
⁊ him þuhte sƿilce he ƿære on ƿynsumū deaƿe ·

He sæde eac for-oft mid incundre geomerunge · 0889
 se sƿicola deofol hine besƿ́ac [sic @ Skeat] for-nean ·
þa þa he of þā slæpe asceacen ƿearð sƿa færlice ·
 he þone rǽd ne cuþe  he hine sƿa hraþe gebæde ·
ac to late began hine gebiddan · to gode
 he hine alysde · of þæs liges frecednysse ·

Be þam mæg under-gitan se þe þas bóc ræt · 0895
 martinus næs þurh þa micelan frecednysse
to forƿyrde gecostnod · ac ƿæs afandod
sƿa sƿa se apostol paulus on his pistole sæde ·
 he sylf ƿunode on sǽ-grunde middan
ofer dæg ⁊ ofer niht · ungederod þurh god ·

XXUIIII.[edit]

Martinus eode mid his munecum sume dæg 0901
to-cyrcan-ƿerd on ƿintres timan ·
þa cō þær sum þearfa healf nacod him togeanes
biddende georne  he him sumne clað sealde ·

Þa het martinus his erce-diacon sona 0905
 he butan yldinge þone þearfan scrydde ·
⁊ eode æfter his ƿunon into þam spræc-huse ·
⁊ þær ƿunode ana oþ  he ƿolde mæssian ·

Þa nolde se erce-diacon þone þearfan scrydan · 0909
⁊ se þearfa bestæl into martine ·
⁊ to him be-mænde  him [ƿære] þearle cól ·

Martinus þa sona hine sylfne unscrydde 0912
under his ceppan digellice · ⁊ dyde on þone þearfan
his agen reaf · ⁊ het hine út-gán ·

Þa æfter lytlum fyrste com se erce-diacon · 0915
⁊ cƿ̅  hit tima ƿære  he into cyrcan eode ·
þam folce to mæssigenne · ⁊ godes mærsunge dón ·

Martinus him cƿ̅ to  he | ne mihte na gán 0918
æror to cyrcan · ær se þearfa ƿære gescryd ·
⁊ se erce-diacon ne under-get ·  he ƿið-innan his cæppan
nacod þær sæt · ⁊ sæde  he nyste
hƿær se þearfa ƿære · ⁊ þa cƿ̅ martin᷒ ·
sy  reaf ge-broht hraðe hider to me ·
ne ateorað us na þearfa to scrydenne ·

Se erce-diacon þa yrsigende eode · 0925
⁊ brohte an reaf unge-rydelic him to
ƿáclic ⁊ lytel · mid lytlan ƿurðe geboht ·
⁊ mid fullū yrre æt his fotum lede ⁊ cƿ̅ ·

Hér ís reaf · ⁊ her nis nan þearfa · 0929

Þa næs se halga ƿer for his ƿordum astyrod · 0930
ac het hine an-bidian þær-ute sume hƿile ·
ƿolde  he nyste  he nacod ƿære ·

He scrydde hine ða mid þā ylcan reafe · 0933
⁊ eode to cyrcan · ⁊ sona mæssode ·

Æt þære ylcan mæssan þry munecas gesaƿon · 0935
⁊ an þære preosta · ⁊ án of þam nunnum ·
bufan martinus heafde sƿilce an byrnende cliƿen ·
sƿa  se líg abrǽd þone loc up feor ·
⁊ ne moste na má manna þas mihte geseon ·

XXX.[edit]

On þam ylcan timan an ƿær ƿæs geuntrumod 0940
euantius gehaten · sƿyðe yfele geþread ·
⁊ ƿende him his deaðes sƿyðor þonne his lifes ·

He ƿæs sƿyðe cristen · ⁊ sende þa to martine 0943
bæd his neosunge · ⁊ se bisceop ferde sona
to þā seocan menn · ac he sona on-get
martines mihte ær-þam-þe he to mid-ƿege come ·
⁊ ƿearð sona gehæled þurh þæs halgan mihte ·
⁊ eode him to-geanes · ⁊ hine arƿurðlice under-feng ·

XXXI.[edit]

Eft þæs on mergen þa martin᷒ fundode · 0949
þa ƿearð an cnapa of þæs þegenes hiƿrædene ·
þurh næddran geslit nealice adyd ·
sƿa   attor smeh geond ealne þone lichaman ·
⁊ ƿæs eall | to-blaƿen · on anre bytte gelicnysse ·

Se hlaford þa euantius gelæhte þone cnapan · 0954
⁊ bær to martine micclum truƿigende
 him un-acumendlic nære þone cnapan to gehælenne ·

Se halga ƿer þa sona sette his hand on þone cnapan · 0957
⁊ hrepode eall his lima · ⁊ æfter þam sette
his finger on þa ƿunda · þe se ƿurm toslát ·

Hi ge-saƿon ða ealle   attor fleoƿ ut 0960
of eallū his limum · þurh þa lytlan ƿunde ·
sƿylce of anre ædran mid his agenū blode ·
⁊ se cnapa gesund up arás ·
⁊ hi þa martinum micclum herodon ·

XXXII.[edit]

Se halga ƿer ferde hƿilon  folc to lærenne 0965
geond his bisceop-rice þa abidon his geferan
for sumere neode bæftan · ⁊ he sylf rád forð ·
þa comon him to-geanes þæra cempena fær ·
on cynelicum cræte · ⁊ hi ne cuþon martinum ·

Martinus rad him ƿið unge-rydelice gescryd 0970
mid sƿeartum claþum · þa scyddon þa mulas
þe  cræt tugon ðurh his to-cyme afyrhte ·
⁊ to-mengdon þa ge-togu ·  hi teon ne mihton ·

Þa ƿurdon ða cempan ƿodlice astyrode · 0974
⁊ ge-læhton martinum · ⁊ hine lange sƿungon ·
mid sƿipum · ⁊ mid stafū · ⁊ he suƿode æfre
sƿilce he ne gefredde heora sƿingla nates-hƿon ·
⁊ hi þæs þe ƿoddran ƿæron him to-geanes ·
⁊ hetelicor beoton þone halgan ƿer ·

Þa comon his geferan ⁊ fundon hine licgenne 0980
on blodigum limum · ⁊ to-beatenū lichaman ·
⁊ hofon hine up on his assan sona ·
⁊ aƿeg efston þa stoƿe on-scunigende ·

Ða cempan þa ƿoldon mid þam cræte forð · 0984
ac þa mulas ealle endemes astifodon
to þære eorþan afæstnode · sƿylce hí ærene | ƿæron ·

Hi beoton þa mid sƿipum · ⁊ mid saglum · 0987
þa mulas ealle endemes · ac hi æfre stodon
on þā ylcan stede sƿilce anlicnyssa ·

Þa cempan ða æt nextan oncneoƿan þurh ða nytena 0990
 hi mid god-cundre mihte gefæstnode ƿæron ·
⁊ begunnon to axienne æt oþrum ƿeg-farendum
hƿæt se man ƿære þe hi sƿa ƿælhreoƿlice beoton ·

Him ƿearð þa gesǽd  ƿære martin᷒ · 0994
⁊ hi sona urnon ealle him æfterƿerd ·
mid duste bestreoƿode · ⁊ dreorig-lice ƿepende
 hi þone halgan ƿer sƿa huxlice taƿoden ·
⁊ lagon æt his fotum mid feorhte astrehte ·
biddende his mildsunge ·  hi moston faran ·
⁊ cƿædon  hi sylfe ƿæron sƿyðor þæs ƿyrþe ·
 hi stodon astifode on stana gelicnysse ·
oþþe  seo eorðe hi ealle forsƿulge ·

Martinus þa mildsode þam mannū þær-rihte · 1003
⁊ lét hi faran forð mid heora cræte ·
⁊ heora mulas þa mihton gan sona
þe ær stodon astifode on stana gelicnysse ·

Se halga ƿer sƿa-þeah ƿiste  hi ƿæron ge-fæstnode · 1007
ær-þan þe hí him to comon · ⁊  he cydde his geferum ·
forðan-þe he fela þing feorran oft ƿiste
ærþan-þe hit geƿurde þurh ƿitigendlicne gast ·

XXXIII.[edit]

Se halga ƿer ferde mid his fare hƿilon · 1011
þa cō him færinga to micel folc manna ·
⁊ þone feld afyldon þær martin᷒ ferde
sƿilce for ƿundrunge þæs halgan ƿeres ·
þa ƿæron ealle hæðena · ⁊ þone hælend ne cuþe
nan man of þære ƿíc þe hí of ƿæron ·

Martinus ða onget  he mihte sceolde ƿyrcan · 1017
⁊ drihtnes ƿord bodode þam dysegum hæþenum ·
⁊ mid ge-lomum siccetungū sarlice mænde ·
 sƿa micel meniu þone ælmihtigan god ne cuþe ·

| Ƿæs ða godes fore-sceaƿung ·  an ƿif brohte ðyder 1021
hire deadan suna líc þe litle ær forð-ferde ·
⁊ a-strehtū handū to þam halgan ƿere cƿ̅ ·

Ƿe ƿiton leof  ðu eart unleaslice godes freond · 1024
ge-hæl me minne sunu forþan-ðe he is me ancenned ·
⁊  hæþene folc fylste eac þam ƿife ·

Þa genam se halga ƿer on his handa  líc · 1027
⁊ ge-bigedum cneoƿum gebæd hine to gode ·
⁊ þa þa he up aras ge-endedum gebede
he ageaf þone cnapan [cnaþan @ Skeat] cucenne his meder ·

Þa hæþenan þa clypodon mid healicre stemne · 1031
⁊ cƿædon mid ge-leafan  crist ƿære soð god ·
⁊ feollon heap-mælum ealle to þæs halgan ƿeres cneoƿum ·
biddende hine georne  he dyde hí cristene ·

He eac ne ƿandode on þam ƿidgillan felda 1035
þa hæþenan to cristnigenne þa þa hí on crist gelyfdon ·
ac he hi ealle sona samtingas gecristnode ·

XXXIIII.[edit]

Eft on sumne sæl þær martin᷒ siðode
mid his geferū · þa cō þær færlice yrnan
an þearle ƿod cu · ⁊ þa þe hyre fyligdon
clypodon to þam halgan ƿere  he hine ƿarnian sceolde ·
for-þan-þe heo hnat yfele ælcne þe heo ge-mette ·

Heo cō þa yrnende mid egeslicū eagū · 1043
ac se halga ƿer sona het hi ætstandan ·
⁊ heo þær-rihte gehyrsumode his hæse ⁊ stod ·

Þa geseah se halga ƿer  þær sæt an deofol 1046
on þære cu hrycge · ⁊ cƿ̅ to þā scuccan ·

Geƿít þu ƿæl-hreoƿa aƿeg of þā nytene 1048
⁊ þis unscæððige hryþer gesƿíc to dreccenne ·

Se manfulla gast þa martine gehyrsumode · 1050
⁊ ferde of ðære cy · ⁊ heo oncneoƿ sona
 heo alysed ƿæs · ⁊ læg aþenod
ætforan his fotum · on-fangenre stilnysse ·

Þa het se halga ƿer  heo ge-|ƿende to þære heorde · 1054
⁊ heo sƿa bileƿite sƿa scep · beah to þære dræfe ·

XXXU.[edit]

Martin᷒ eac hƿilon gemette sumne huntan · 1056
þa drifan heora hundas sƿyðe ænne haran ·
geond þone bradan feld · ⁊ he bigde gelome
þohte mid þā bigū æt-berstan þam deaðe ·

Ða of-hreoƿ þā halgan þæs haran frecednyss · 1060
⁊ þā hundum be-bead  hi ablunnon þæs rynes ·
⁊ þone haran for-leton mid fleame æt-berstan ·

Þa hundas ða stodon æt þā forman ƿorde 1063
sƿilce heora fét ƿæron gefæstnode to þære eorþan ·
⁊ se hara ge-sund þam hundum æteode ·

XXXUI.[edit]

Sum ƿoruld-cempa ƿæs þe ƿolde munuc beon · 1066
⁊ on godes ge-laðunge alede his ƿæpna ·
⁊ to munuc-life æt-foran mannum gecyrde ·
⁊ him cytan arærde · on sumere digelnysse ·
sƿylce he ancer-setla eaðe beon mihte ·
⁊ martin᷒ hæfde ge-hadod his ge-beddan
on mynecena life on sumū mynstre ·

Þa besende se deofol sƿilc geþanc on þone munuc 1073
 he ƿolde habban his ƿif him to geferan ·
⁊ he ferde to martine · ⁊ his mod him geopenode ·

Þa cƿ̅ se halga ƿer  hit unþæs-lic ƿære · 1076
  ƿif sceolde ƿunian eft mid him ·
siððan he munuc ƿæs · ⁊ forƿyrnde him þæs ·

He sƿa-þeah þurh-ƿunode on his anƿilnysse · 1079
⁊ cƿ̅  hit ne sceolde his munuc-hade derian
þeah þe he hire frofres ⁊ fultumes bruce ·
 he eft nolde ge-cyrran to his earrū leahtrū ·

Þa þa he lange þurh-ƿunode on þære anƿilnysse · 1083
þa cƿ̅ se halga ƿer to þā hohfullan munece ·

Sege me ic þe axige gif þu æfre ƿære 1085
oððe on ge-feohte oþþe on ænigum truman? [sic @ Skeat]

He cƿ̅  he ƿære | ƿitodlice for-oft 1087
ægþer ge on truman ge eac on ge-feohte ·

Martin᷒ þa cƿ̅ to þam munece eft · 1089

Ge-saƿe þu ænig ƿif þa ðu ƿære on gefeohte 1090
feohtan forð mid eoƿ atogenum [sic @ Skeat] sƿurde? [sic @ Skeat]

Þa scamode þā munece · ⁊ he sƿiðe þancode 1092
 he mid ge-sceade ofer-sƿyðed ƿæs ·
⁊  he his ge-dƿylde ne moste · for martyne folgian ·

Se halga ƿer þa cƿ̅ · ƿíf ne sceal na faran 1095
to ƿera fyrd-ƿicum · ac ƿunian æt ham ·
for-seƿenlic biþ  ƿerod  ƿíf-menn feohtað ·
feohte se cempa on fyrdlicū truman ·
⁊ ƿíf hi ge-healde binnan ƿealle trymmincge ·
⁊ heo hæfð hire ƿuldor gif heo hylt hire clænnysse
bæftan hire ƿere · ⁊  biþ hire miht ·
⁊ ge-fylled sige  heo ge-seƿen ne beo ute ·

XXXUII.[edit]

Se halga bisceop ƿæs hƿilon on carnótina byrig · 1103
mid tƿam oþrū bisceopū · þa brohte sū man
his dohtor hī to · seo ƿæs dumb geboren
tƿelf ƿintre mæden · ⁊ martinū bæd
 he þurh his ge-earnunge hire tungan unlysde ·

Þa ƿandode se bisceop · ac hine bædon þa oþre · 1108
⁊ fylston þā fæder  ge-fremode his bene ·

Martin᷒ þa hét þa meniu utgán · 1110
buton þā bisceopū anū · ⁊ hire agenre fæder ·
astrehte hine sylfne þa · sƿa sƿa his ge-ƿune ƿæs ·
on syndrigū gebedum · ⁊ siððan aras ·
⁊ bletsode ele · ⁊ on hire muð get ·
⁊ mid his fingrū heold fore-ƿerde hire tungan ·
⁊ be-frán hi þa siððan hƿæt hire fæder hatte ·

 mæden sæde sona hire fæder naman · 1117
⁊ hæfde hire spræce mid halre tungan ·

XXXUIII.[edit]

Se halga ƿer bletsode anū ƿife hƿilon ele 1119
on anū fæte þe ƿe anpolan hataþ
to seocra manna neode · sƿa sƿa heo sylf bæd ·
⁊ æfter þære bletsun|ge man bær þone ele hire ·

Þa ƿæs se ele ƿexende ofer ealne þone ƿeg · 1123
sƿa  he ofer-fleoƿ · ⁊ þeah ful to hire cō ·

Oþerne ele he gebletsode on anre glæsenan anpollan · 1125
⁊ gesette þone ele on anū egðyrle ·
⁊ þa afylde sum cnapa  fæt unƿærlice
uppon þone marm-stán · ac hit ne mihte to-berstan ·
ne martines bletsung ne moste losian ·

XXXIX.[edit]

Eac sƿylce oþre menn on martines naman 1130
ƿundra ge-fremodon sƿa sƿa se ƿritere sæde
 sū hund burce hetelice on anne man ·
þa het he on martines naman þone hund adumbian ·
⁊ he sona suƿode · sƿylce he dumb ƿære ·

XL.[edit]

Sume scyp-men reoƿan on þære tyreniscan sæ · 1135
sƿa man færð to rome · ⁊ þa færlice com
sƿa mycel unƿeder him to ·  hi him ne ƿendon þæs lifes ·

Þa ƿæs on þære fare sū egyptisc mangære 1138
ungefullod þa git · ac he mid fæstū truƿan cƿ̅ ·

Eala þu martines god geneara us nu · 1140
⁊ seo sǽ sona sƿyðe smylte ƿearð ·
ablunnenre hreohnysse · ⁊ hi bliðe ferdon ·

XLI.[edit]

Auitianus hatte sū hetol ealdor-man · 1143
ƿæl-hreoƿ on his ƿeorcū · se ge-ƿrað fela manna ·
⁊ on racenteagū gebrohte to þære byrig turonia
ƿolde hí þæs on mergen mislice acƿellan
ætforan þære burhƿare · þa ƿearð hit þā bisceope cuð ·

Þa smeade se halga ƿer hu he heora gehelpan mihte · 1148
⁊ eode to middre nihte ana to his gatū ·
⁊ þa þa he inn ne mihte · he anbidode þærute ·

Ƿearð þa se ealdor-man aƿreht færlice þurh godes engel · 1151
⁊ he hī grālice to cƿ̅ ·

List ðu ⁊ rest þe 1152
⁊ godes þeoƿa lið æt þinum gatum ·
⁊ he arás þa afyrht · ⁊ cƿ̅ to his mannū ·
 martinus ƿære | ƿið-utan his gatū ·
⁊ het hí gán to · ⁊ undón þa gata ·
 se godes þeoƿa sƿylcne teonan leng ne þolode ·

Hi eodon þa út to þam inran gæte · 1158
⁊ sædon heora hlaforde  hi þær nænne ne ge-saƿon ·
⁊ cƿædon  he sceolde on slæpe beon bepæht ·

Auitian᷒ þa eode eft to his bedde · 1161
⁊ ƿearð eft of slæpe egeslice aƿreht ·
⁊ hrymde to his mannū cƿ̅  martin᷒ stode
æt-foran his gatū · ⁊ forðy ne moste
nane reste habban ne modes ne lichaman ·

Hi þa git elcodon · ac he eode sylf 1166
to þā yttran gete · ⁊ efne he gemette
martinū þærute sƿa hī gesƿutelod ƿæs ·

He ƿearð þa ablicged · ⁊ to þam halgan ƿere cƿ̅ · 1169

Hƿæt la leof hlaford · hƿi dest þu sƿa? [sic @ Skeat] 1170

Ne þearft þu nan ƿord cƿæþan · ne nanes þinges biddan · 1171
ic ƿat hƿæs þu ge-ƿilnast · ac geƿend þe nu ham ·
þe-læs-þe godes yrre for þinū teonan me fordó ·

Se halga ƿer þa ham ge-ƿende sona · 1174
⁊ se ealdor-man het on þære ylcan nihte
lætan ealle aƿeg · þa þa he ƿolde acƿellan ·
⁊ he sylf ferde afyrht of þære byrig ·

XLII.[edit]

His ƿæl-hreoƿnysse he cydde on gehƿilcum burgū · 1178
⁊ symble he blissode on unge-sæligra manna slæge ·
ac æt-foran martine he ƿæs milde ge-þuht ·
⁊ ne dorste on turonia don nane ƿælhreoƿnysse ·

Se halga martinus cō to him hƿilon · 1182
⁊ þa þa he eode into his spræc-huse ·
þa geseah he sittan ænne sƿeartne deofol
ormætne on his hrycge · ⁊ he him on ableoƿ ·

Ða ƿende auitian᷒  he hī on ableoƿe · 1186
⁊ cƿ̅ to þā halgan ƿere · hƿi behylst þu me sƿa halga ·

Se bisceop hī ⁊ƿyrde · 1188

Ne behealde ic na þe · 1188
ac þone sƿeartan deofol þe sit on þinū hneccan
ic þe of ableoƿ · ⁊ se deofol sƿa aƿeg geƿat ·
| ⁊ his hiƿcuðe setl sona ða forlét ·

Auitian᷒ soðlice siðþan ƿæs mild-heortra 1192
of þam dæge æfre þe se deofol him frā ƿearð ·
oþþe for-þan-þe he ƿiste  he his ƿillan ær ƿorhte ·
oþþe for-þan-þe se unclæne gast hī of-afliged ƿæs ·
þurh martines mihte · ⁊ him micclū sceamode
þæs deofles man-rædenne þe he on ƿæs oþ  ·

XLIII.[edit]

Tƿa mila hæfde martin᷒ frā his mynstre 1198
to turonian byrig þær se bisceop-stol ƿæs ·
⁊ sƿa oft sƿa he þyder ferde sƿa forhtodon þa deofla
on ge-ƿit-seocum mannū for-þan-ðe hi ƿiston his to-cyme ·
⁊ þa deofol-seocan sona mid sƿiðlicre grymetunge
forhtigende ƿæron · sƿa sƿa þa fordemdan þeofas ·
on þæs deman to-cyme ofdrædde forhtigað ·

Þonne ƿæs ðam preostū cuð martin᷒ to-cyme 1205
þurh þære deofla grimetunge · þeah ðe hi hit ær nyston ·

Sƿa oft sƿa he ƿolde adræfan deofla of þā ƿit-seocū · 1207
sƿa astrehte he hine sylfne on þære cyrcan flora ·
mid hæran ge-scryd · ⁊ mid axum bestreoƿod
licgende on his gebedum belocenū durum ·
⁊ þa deofla siþþan of þā gesƿenctū mannum
mid ƿundor-licum gebærum ƿurdon him sona fram ·
 se cƿyde mihte beon on martine ge-fylled ·
 halige menn sceolon englum deman ·

XLIIII.[edit]

Sum tún ƿæs on þam timan on þære senonican scíre 1215
þe ælce geare oftost ƿæs aƿest þurh hagol ·
sƿa  heora æceras ær ƿæron aþroxene
ær ænig ryftere  geríp gaderode ·

Þa sende se tunræd sumne ge-tryƿne ærendracan 1219
to þā halgan martine · his helpes biddende ·

Martinus þa ge-bæd þone mild-heortan drihten 1221
for þā ge-sƿenctum mannū · ⁊ syþþan of þā dege
| geond tƿentig ƿintra fyrst þe he ƿunode on life
ne cō on þā earde ænig hagol syððan ·

Ac on þam forman geare þe he forð-faren ƿæs · 1225
cō eft se hagol ⁊ hi yfele gesƿencte ·
 þæs middan-eard ongete martines forðsið ·
⁊ his deað beƿeope þe on his life blissode ·

XLV.[edit]

Sum deofol-gild ƿæs sƿiðe-fæste getimbrod · 1229
⁊ mid ƿundor-licū ƿeorc-stanū ge-ƿorht cræftlice ·
⁊ þær manega ge-broðra bogodan syþþan
on martines timan · þa bead he anū mæsse-preoste
marcellus ge-haten þe þær ƿununge hæfde
 he sceolde to-ƿurpan  ƿundorlice deofol-gild ·

Eft þa se halga ƿer cō · ⁊  ƿeorc stod gehál · 1235
þa cidde he þā mæsse-preoste · ⁊ he him cƿ̅ to ⁊sƿare
 naht eaðe ne mihte ænig camplic meniu
sƿilc ƿeorc to-brecan mid sƿa ƿundor-licū hefe ·
þe ne sceoldon preostas þe ƿæron un-strange ·
oððe untrume munecas · sƿa mycel ƿeorc to-brecan ·

Þa ge-ƿende martinus to his geƿunelicum fultume · 1241
⁊ ƿacode ealle þa niht on his gebedū ana ·
⁊ sona þæs on mergen · ƿearð sƿa micel storm ·
 eall  ormæte ƿeorc ƿearð toƿend grund-lunga ·

XLVI.[edit]

He ƿolde eac to-ƿurpan ænne ƿundorlicne sƿer 1245
ormætes hefes · þe  hæþengild onstod ·
ac he næfde þæs cræftes ·  he hine to-cƿysan mihte ·

He geƿende þa eft to his ge-ƿunelicum gebedū · 1248
⁊ þær com geseƿenlice eall sƿylc oþer sƿer
ufan of heofonū · ⁊ þone oþerne to-sloh ·
þeah-þe he ormæte ƿære ·  he eall ƿearð to duste ·

Hit ƿære hƿonlic geþuht  þā halgan ƿere 1252
heofonlic mægen ungeseƿenlice þeoƿde ·
butan mennisce eagan mihton eac geseon ·
 ðam halgan martine heofon|lic miht þenode ·

XLUII.[edit]

Sum ƿif ƿæs on blod-ryne þearle gesƿenct · 1256
þa hrepode heo his reaf sƿa man ræt on þam godspelle
be sumū oþrū ƿife · ⁊ heo ƿearð sona hal ·

XLUIII.[edit]

Se halga martinus mid his munecū stód hƿilon 1259
on þære éá ofre · ⁊ efne þær sƿam
an næddre ƿið heora ·

Ða cƿ̅ se halga ƿer · 1261

Ic ðe beode on godes naman  ðu buge ongean · 1262
⁊ se yfela ƿurm sona be his ƿorde gecyrde
to þam oþrum staðe · ⁊ hi ealle þæs ƿundrodon ·
⁊ martin᷒ þa cƿ̅ mid micelre geomerunge ·

Nædran me gehyrað · ⁊ men me gehyran nellað · 1266

XLIX.[edit]

On easter-dagū he ƿolde etan fisc gif he hæfde · 1267
þa on sumū easter-dæge axode he þone profost
hƿæðer he fisc hæfde to þam freols-dæge ·
⁊ he to andsƿare cƿ̅ ·  hi ealle ne mihton
ne fisceras · ne he sylf gefón ænne sprot ·

Ða cƿ̅ se halga ƿer · ƿurp ut nu þin net · 1272
⁊ þe fixnoð becymð · ⁊ he cunnode þæs sona ·

Ƿearp þa út his net · ⁊ þær ƿearð on-innan 1274
an ormæte leax · ⁊ he hine up-ateah
bær ham to mynstre · ⁊ þā halgan gearcode ·

L.[edit]

Licontius ƿæs gehaten sum ge-leafful þegen · 1277
þa gelamp his mannū ·  hi lagon ealle
on un-asecgendlicū broce · ⁊ he sende geƿrit
to martine sona sumes helpes biddende ·

Þa onget se halga ƿer  hi ƿæron ge-þreade 1281
mid godcundre mihte · ⁊  he mihte earfoþ-lice
þære bene him ge-tiðian · ac he ne ablan na sƿa-þeah ·
mid seofon-nihte fæstene him fore to-þingiende ·
oð- he beget þæs þe he biddende ƿæs ·

Licontius þa cō ⁊ cydde þā halgan 1286
mid micelre þancunge ·  his hiƿræden ƿæs
frā þam mænig-fealdum brocan þurh martinum alysed ·
⁊ brohte þam halgan an hund punda | to lace ·

Se halga ƿer þa nolde habban þone scæt · 1290
ne hine eac ne for-seah · ac sealde  feoh eall
for gehergodum mannum · ⁊ þa ðe on hæft-nedum ƿæron ·
⁊ hi ut alysde of þære yrmðe sƿa ·

Þa bædon þa gebroþra þone bisceop georne · 1294
 he þæs feos sumne dæl dyde into mynstre ·
cƿædon  him gneaðe ƿære heora ƿist · ⁊ scrud ·

Þa cƿ̅ se halga ƿer him to ⁊sƿare · 1297
fede us ure cyrce · ⁊ scryde us ure cyrce ·
⁊ ƿe of þysum sceatte naht us sylfum ne heoldon ·

Hƿæt ƿille ƿe lencg ƿritan be martines ƿundrū 1300
þonne sulpicius sæde ·  hi synd ungerime ·
⁊ nan spræc ne mæg his mihta areccan ·
for-þan-þe he maran mihte hæfde on his munuc-hade ·
þonne on bisceop-hade · be ðam þe he sylf sæde ·
ac ƿe ƿillað nu secgan be his forð-siðe ·

LI.[edit]

Martinus se eadiga ƿiste his ge-endunga 1306
lange ær he forð-ferde of þysum life to criste ·
⁊ he cydde his forð-sið sumū his gebroþrum ·

Þa ƿæron on þam timan æt condatensē mynstre 1309
þa preostas unge-hƿære · ⁊ he þider siðode
ƿolde hi gesibbian ær his forþsiðe ·
⁊ on sibbe for-lætan · godes ge-laþunge ·

He ferde ða þiderƿerd mid sumum gebroðrum · 1313
þa geseah he scealfran sƿimman on anū flode ·
⁊ gelome doppetan adune to grunde
ehtende þære fixa mid fræcra grædignysse ·

Þa cƿ̅ se halga ƿer to his geferum þus · 1317

Þas fugelas habbað feonda gelicnysse 1318
þe syrƿiað æfre embe ða unƿaran ·
⁊ grædiglice foð · ⁊ gefangene fordoð ·
⁊ of þam ge-fangenū ge-fyllede ne beoð ·

Þa bebead martin᷒ þam mæð-leasū scealfrum · 1322
 hi ge-sƿicon þæs fixnoðes · ⁊ siþedon to ƿestene ·
⁊ þa fugelas geƿiton aƿeg sona to holte ·
ealle | endemes · sƿa sƿa sé árƿurða hét ·

Mid þære ylcan hæse he afligde þa scealfran · 1326
mid þære þe he deofla a-dræfde of mannum ·

LII.[edit]

Martin᷒ þa siððan to þam mynstre becom · 1328
⁊ ƿunode þær sume hƿile ⁊ gesibbode þa preostas ·

Eft ða he ham ƿolde þa ƿearð he ge-untrumod · 1330
⁊ sæde his gebroðrum  he sceolde forð-faren ·

Þa ƿurdon hi ealle ge-unrotsode sƿiþe · 1332
⁊ mid micelre heofunge hine befrinan ·

Eala þu fæder hƿi forlætst þu us · 1334
oððe hƿā betæhst þu us forlætene ·
ƿitodlice becumað to þinre eoƿde
reafigende ƿulfas · ⁊ hƿa be-ƿerað hí ·

Ƿitodlice ƿe ƿiton þæt [sic @ Skeat] þu geƿilnast to criste · 1338
ac þe synd gehealdene þine meda geƿisse ·
gemiltsa la ure sƿiðor þe þu forlætst ·

Þa ƿearð se halga ƿer mid þysum ƿordum astyrod · 1341
⁊ clypode mid ƿope · ⁊ cƿ̅ to his drihtne ·

Drihten min hælend · gif ic nyd-behefe eom 1343
git þinū folce · ne for-sace ic na
gyt to sƿincene geƿurðe þin ƿilla ·

Ne ic ne beladige mine ateorigendlican ylde · 1346
ic þine þenunga est-ful gefylde · under þinū tacnū
ic cāpige sƿa lange sƿa þu sylf hætst ·

He lag þa sƿa forþ ane feaƿa daga 1349
mid fefore geƿæht · þurh-ƿunigende on ge-bedum ·
on stiþre hæran licgende · mid axū bestreoƿod ·

Þa bædon þa gebroðra  hi his bæd moston 1352
mid ƿaccre streƿunge huru under-lecgan ·

Þa cƿ̅ se halga ƿer to þam ƿependū gebroðrum · 1354

Ne gedafnað cristenum menn · buton  he on duste sƿelte 1355
gif ic eoƿ oþre bysne selle · þonne syngie ic ·

He ne lét na of gebedū his un-ofersƿiðdan gast · 1357
ac he æfre openū eagū · ⁊ up-ahafenū handum ·
his gebeda ne gesƿác ·

Þa ƿoldon þa preostas 1359
 he lage on oþre sidan · ⁊ ge-lihte hine sƿa ·

| Þa cƿ̅ se halga eft · 1361

Geþafiað ic bidde 1361
 ic heofonan sceaƿige sƿiðor þonne eorðan ·
⁊ min gast sy asend on his siðfæte to drihtne ·

He geseah þa standan sƿiþe gehende þone deofol · 1364
⁊ he hine or-sorhlice axian ongan ·

Hƿæt stendst þu her ƿæl-hreoƿa deor · 1366
ne gemetst þu on me þu manfulla ænig þincg ·

Ic beo underfangen on abrahames ƿununge · 1368
⁊ æft̅ þysum ƿordum geƿát seo saƿl ·
of þam gesƿenctan lichaman ge-sælig to heofonū ·

On sunnan mergen he ge-ƿát þa þa he ƿæs on ylde · 1371
an ⁊ hund-eahtig ƿintre · ⁊ æfter cristes þroƿunge ·
feoƿer hund ƿintre · ⁊ tƿelf on getele ·
⁊ fela manna þa ge-hyrdon on his forð-siðe
singendra engla sƿiðe hlude stemna
up-on hea-nysse geond þa heofonas sƿegende ·
sƿa hit on bocū sægð · þe be him synd aƿritene ·

His lic ƿearð ge-seƿen sona on ƿuldre 1378
beorhtre þonne glæs · hƿittre þonne meolc ·
⁊ his andƿlita scean sƿiþor þonne leoht ·
þa iu ge-ƿuldrod to þam to-ƿerdan æriste ·

Eala hƿilc heofung holdra geleaffulra 1382
hlude þa sƿegende · ⁊ sƿiðost þære muneca
⁊ mynecena ƿóp on martines deaðe ·

LIII.[edit]

Sum bisceop seuerinus on þære byrig colonia 1385
haliges lifes man gehyrde on ærne mergen
sƿiðe hludne sang on heofonū · ⁊ þa gelangode he him to
his erce-diacon · ⁊ axode hine hƿæþer
he þa stemne gehyrde · þæs heofonlican dreames ·

He ⁊ƿyrde ⁊ cƿ̅ ·  he his nan þincg ne gehyrde · 1390

Þa het se bisceop  he heorcnode geornlicor · 1391
he stod þa ⁊ hlyste · on his stæfe hliniende ·
⁊ ne mihte nan þing þære myrhþe gehyran ·

Þa astrehton hi hi begen biddende þone ælmihtigan 1394
 he moste | ge-hyran þone heofonlican dream ·
he hlyste þa siððan · ⁊ sæde  he gehyrde
singendra stemne · sƿegen on heofonum ·
⁊ nyste sƿa þeah hƿæt ða stemna ƿæron ·

Seuerinus ða cƿ̅ · ic þe secge be þam · 1399
martin᷒ se eadiga of þysum middan-earde geƿát ·
⁊ nu englas singende his saƿla feriað
mid him to heofonū · ⁊ se hetela deofol
mid his unriht-ƿisū gastum · hine ƿolde gelettan ·
ac he ge-ƿat gescynd aƿæg fram þā halgan ·
⁊ nan þing his agenes on him ne gemette ·

Hƿæt bið be us synfullum · nu se sƿicola deofol 1406
sƿa mærne sacerd derian ƿolde ·

Þa sende se erce-diacon sona to turonia · 1408
to martines bisceop-stole · ⁊ het axian be him ·
þa ƿearð hī soðlice gesæd  he his saƿle ageaf
on þære ylcan tide þe hi þone sang gehyrdon ·

LIIII.[edit]

On þā ylcan dæge ambrosius se bisceop 1412
on mediolana byrig · þa þa he æt mæssan stod
þa ƿearð he on slæpe sƿa sƿa god ƿolde ·
⁊ hine nan man ne dorste naht eaðe aƿreccan ·

Sƿa-þeah æft̅ tƿā tidū hi hine aƿrehton 1416
⁊ cƿædon  se tima forþ-agán ƿære ·
⁊  folc ƿære ge-ƿergod þearle ·

Se halga bisceop þa cƿ̅ · ne beo ge ge-drefede 1419
micclū me fremað  ic sƿa mihte slapon ·
forðan-þe me min drihten micel ƿundor æteoƿde ·

Ƿite ge  min broþor martinus se halga 1422
of lichaman is afaren · ⁊ ic his lic behƿearf
mid geƿunelicre þenunge · ⁊ þa þa ge me ƿrehton ·
þa næs his heafod-clað eallunga ful dón ·

Hi ƿurdon of-ƿundrode his ƿorda · ⁊ dæda · 1426
⁊ geaxodon on fyrste  se arƿurða martinus
on þā dæge ge-ƿát · þe ambrosius sæde ·
 he æt þæs halgan ƿeres lic-þenungum ƿære ·

| Eala eadig is se ƿer þe on his forð-siðe 1430
halgena ge-tel · healice sang ·
⁊ engla ƿerod blissode · ⁊ ealle heofon-ƿare
hī to-geanes ferdon · ⁊ se fula deofol
on his dyrstig-nysse þurh drihten ƿearð gescynd ·

Seo halige gelaðung on mihte is gestrangod · 1435
⁊ godes sacerdas synd geƿuldrode
mid þære onƿrigennysse martines forð-siðes ·
þonne se halga michahel mid englū under-feng ·
⁊ maria seo eadiga mid mædenlicū ƿerodum ·
⁊ neorxne-ƿang gehylt bliðne mid halgum ·

LV.[edit]

Ða þa þæs halgan ƿeres lic læg inne þa git · 1441
þa com þær micel meniu of manegū burgū ·
⁊  pictauisce folc sƿa sƿa  turonisce ·
⁊ þær ƿearð ge-flit be-tƿux þam tƿam folcū ·

Þa pictauiscan cƿædon þe ðyder gecumene ƿæron · 1445

He ƿæs ure munuc · ⁊ eac ure abbod · 1446
ƿe ƿillað hine habban for-þan-þe ƿe hine alændon ær ·
gé brucon his spræce · ⁊ his lare notedon ·
ge ƿæron on his ge-reordū · ⁊ mid his gebletsungū ge-strangode ·
⁊ mid mænig-fealdum ƿundrū ƿæron gegladode ·
sy eoƿ eall þis ge-noh · lætað nu huru us
his saƿl-leasan lichaman ferian mid us ·

Þa andsƿaredon þa · þa turoniscan þus · 1453

Gif ge secgað  us synd genoh his ƿundra · 1454
þonne ƿite gé  he ƿorhte ma ƿundra mid eoƿ
þonne he mid us dyde · ⁊ þeah ƿe fela for-hebbon ·
eoƿ he arærde ƿitodlice tƿegen deade men ·
⁊ us buton ænne · ⁊ sƿa sƿa he oft sæde ·
 he maran mihte on munuc-hade hæfde ·
þonne on bisceop-hade · ⁊ ƿe habbað nu neode
 he dead gefylle  he ne dyde on life ·

Eoƿ he ƿæs æt-broden · ⁊ us frā gode forgifan (sic) · 1462
⁊ æft̅ þa ealdan gesetnysse he sceal habban | byrgene
on þære ylcan byrig þær he bisceop ƿæs ·

Gif ge for minstres þingon · ⁊  he mid eoƿ ƿæs 1465
hine habban ƿillað · þonne ƿite ge þis
 he on mediolana ærest mynster hæfde ·

Betƿux þisū geƿinne ƿearð se dæg ge-endod · 1468
⁊ butu ða burh-ƿaru besæton þone halgan ·
⁊ ƿoldon ða pictauiscan mid geƿinne on mergen
niman þone halgan neadunga æt þā oþrū ·

Þa on middre nihte sƿa sƿa martinus ƿolde · 1472
ƿurdon þa pictauiscan sƿa ƿundorlice on slæpe
 of ealre þære meniu an man ne ƿacode ·

Þa gesaƿon þa turoniscan hu þa oþre slepon · 1475
⁊ ge-namon  lic þe þær læg on flora ·
⁊ to scipe bæron mid sƿiðlicre blisse ·
⁊ efston mid reoƿte on þære ea uigenna ·
⁊ sƿa forð on liger sƿyðe hlude singende ·
oð  hi becomon to þære byrig turonia ·

Þa ƿurdon þa oþre aƿrehte mid þā sange 1481
⁊ naht heora gold-hordas (sic) þe hi healdan sceoldon
hæbbende næron · ac hi ham ge-ƿendon
mid mycelre sceame ·  him sƿa gelūpen ƿæs ·

Se halga lichama þa ƿearð geled on byrgene 1485
on þære ylcan byrig þær he bisceop ƿæs ·
mid micelre ƿurð-mynte · ⁊ þær ƿurdon siððan
fela ƿundra gefremode for his ge-earnungū ·

Syx ⁊ tƿentig ƿintra he ƿæs þær bisceop · 1489
⁊ seo burh-ƿaru ƿæs butan bisceope lange
ær martinus ƿære gehalgod to bisceope ·
for þā hæþen-scipe þe  folc þa be-eode ·

Sy ƿuldor ⁊ lof þam ƿel-ƿillendan scyppende 1493
þe his halgan sacerd sƿa geglengde mid ƿundrū ·
se þe on ecnysse rixaþ ælmihtig ƿealdend · Amen.

| Olim haec trastuli · sicuti ualui · sed modo praecibus · constrictus plenius. 1496
O martine sanctae meritis praeclare · iuua me miserum · meritis modicum ·
Caream quo neuis · mihimet nocuus · castiusque uiuam · Nactus iam ueniam ·