Metamorphoses (Ovidius)/Liber IV

E Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Liber IV
2 a.C.n. - 8 p.C.n.

 Liber III Liber V 

 4:1 At non Alcithoe Minyeias orgia censet
 4:2 accipienda dei, sed adhuc temeraria Bacchum
 4:3 progeniem negat esse Iovis sociasque sorores
 4:4 inpietatis habet. festum celebrare sacerdos
 4:5 inmunesque operum famulas dominasque suorum
 4:6 pectora pelle tegi, crinales solvere vittas,
 4:7 serta coma, manibus frondentis sumere thyrsos
 4:8 iusserat et saevam laesi fore numinis iram
 4:9 vaticinatus erat: parent matresque nurusque
 4:10 telasque calathosque infectaque pensa reponunt
 4:11 turaque dant Bacchumque vocant Bromiumque Lyaeumque
 4:12 ignigenamque satumque iterum solumque bimatrem;
 4:13 additur his Nyseus indetonsusque Thyoneus
 4:14 et cum Lenaeo genialis consitor uvae
 4:15 Nycteliusque Eleleusque parens et Iacchus et Euhan,
 4:16 et quae praeterea per Graias plurima gentes
 4:17 nomina, Liber, habes. tibi enim inconsumpta iuventa est,
 4:18 tu puer aeternus, tu formosissimus alto
 4:19 conspiceris caelo; tibi, cum sine cornibus adstas,
 4:20 virgineum caput est; Oriens tibi victus, adusque
 4:21 decolor extremo qua tinguitur India Gange.
 4:22 Penthea tu, venerande, bipenniferumque Lycurgum
 4:23 sacrilegos mactas, Tyrrhenaque mittis in aequor
 4:24 corpora, tu biiugum pictis insignia frenis
 4:25 colla premis lyncum. bacchae satyrique sequuntur,
 4:26 quique senex ferula titubantis ebrius artus
 4:27 sustinet et pando non fortiter haeret asello.
 4:28 quacumque ingrederis, clamor iuvenalis et una
 4:29 femineae voces inpulsaque tympana palmis
 4:30 concavaque aera sonant longoque foramine buxus.

 4:31 'Placatus mitisque' rogant Ismenides 'adsis,'
 4:32 iussaque sacra colunt; solae Minyeides intus
 4:33 intempestiva turbantes festa Minerva
 4:34 aut ducunt lanas aut stamina pollice versant
 4:35 aut haerent telae famulasque laboribus urguent.
 4:36 e quibus una levi deducens pollice filum
 4:37 'dum cessant aliae commentaque sacra frequentant,
 4:38 nos quoque, quas Pallas, melior dea, detinet' inquit,
 4:39 'utile opus manuum vario sermone levemus
 4:40 perque vices aliquid, quod tempora longa videri
 4:41 non sinat, in medium vacuas referamus ad aures!'
 4:42 dicta probant primamque iubent narrare sorores.
 4:43 illa, quid e multis referat (nam plurima norat),
 4:44 cogitat et dubia est, de te, Babylonia, narret,
 4:45 Derceti, quam versa squamis velantibus artus
 4:46 stagna Palaestini credunt motasse figura,
 4:47 an magis, ut sumptis illius filia pennis
 4:48 extremos albis in turribus egerit annos,
 4:49 nais an ut cantu nimiumque potentibus herbis
 4:50 verterit in tacitos iuvenalia corpora pisces,
 4:51 donec idem passa est, an, quae poma alba ferebat
 4:52 ut nunc nigra ferat contactu sanguinis arbor:
 4:53 hoc placet; hanc, quoniam vulgaris fabula non est,
 4:54 talibus orsa modis lana sua fila sequente:

 4:55 'Pyramus et Thisbe, iuvenum pulcherrimus alter,
 4:56 altera, quas Oriens habuit, praelata puellis,
 4:57 contiguas tenuere domos, ubi dicitur altam
 4:58 coctilibus muris cinxisse Semiramis urbem.
 4:59 notitiam primosque gradus vicinia fecit,
 4:60 tempore crevit amor; taedae quoque iure coissent,
 4:61 sed vetuere patres: quod non potuere vetare,
 4:62 ex aequo captis ardebant mentibus ambo.
 4:63 conscius omnis abest; nutu signisque loquuntur,
 4:64 quoque magis tegitur, tectus magis aestuat ignis.
 4:65 fissus erat tenui rima, quam duxerat olim,
 4:66 cum fieret, paries domui communis utrique.
 4:67 id vitium nulli per saecula longa notatum --
 4:68 quid non sentit amor? -- primi vidistis amantes
 4:69 et vocis fecistis iter, tutaeque per illud
 4:70 murmure blanditiae minimo transire solebant.
 4:71 saepe, ubi constiterant hinc Thisbe, Pyramus illinc,
 4:72 inque vices fuerat captatus anhelitus oris,
 4:73 "invide" dicebant "paries, quid amantibus obstas?
 4:74 quantum erat, ut sineres toto nos corpore iungi
 4:75 aut, hoc si nimium est, vel ad oscula danda pateres?
 4:76 nec sumus ingrati: tibi nos debere fatemur,
 4:77 quod datus est verbis ad amicas transitus auris."
 4:78 talia diversa nequiquam sede locuti
 4:79 sub noctem dixere "vale" partique dedere
 4:80 oscula quisque suae non pervenientia contra.
 4:81 postera nocturnos Aurora removerat ignes,
 4:82 solque pruinosas radiis siccaverat herbas:
 4:83 ad solitum coiere locum. tum murmure parvo
 4:84 multa prius questi statuunt, ut nocte silenti
 4:85 fallere custodes foribusque excedere temptent,
 4:86 cumque domo exierint, urbis quoque tecta relinquant,
 4:87 neve sit errandum lato spatiantibus arvo,
 4:88 conveniant ad busta Nini lateantque sub umbra
 4:89 arboris: arbor ibi niveis uberrima pomis,
 4:90 ardua morus, erat, gelido contermina fonti.
 4:91 pacta placent; et lux, tarde discedere visa,
 4:92 praecipitatur aquis, et aquis nox exit ab isdem.

 4:93 'Callida per tenebras versato cardine Thisbe
 4:94 egreditur fallitque suos adopertaque vultum
 4:95 pervenit ad tumulum dictaque sub arbore sedit.
 4:96 audacem faciebat amor. venit ecce recenti
 4:97 caede leaena boum spumantis oblita rictus
 4:98 depositura sitim vicini fontis in unda;
 4:99 quam procul ad lunae radios Babylonia Thisbe
 4:100 vidit et obscurum timido pede fugit in antrum,
 4:101 dumque fugit, tergo velamina lapsa reliquit.
 4:102 ut lea saeva sitim multa conpescuit unda,
 4:103 dum redit in silvas, inventos forte sine ipsa
 4:104 ore cruentato tenues laniavit amictus.
 4:105 serius egressus vestigia vidit in alto
 4:106 pulvere certa ferae totoque expalluit ore
 4:107 Pyramus; ut vero vestem quoque sanguine tinctam
 4:108 repperit, "una duos" inquit "nox perdet amantes,
 4:109 e quibus illa fuit longa dignissima vita;
 4:110 nostra nocens anima est. ego te, miseranda, peremi,
 4:111 in loca plena metus qui iussi nocte venires
 4:112 nec prior huc veni. nostrum divellite corpus
 4:113 et scelerata fero consumite viscera morsu,
 4:114 o quicumque sub hac habitatis rupe leones!
 4:115 sed timidi est optare necem." velamina Thisbes
 4:116 tollit et ad pactae secum fert arboris umbram,
 4:117 utque dedit notae lacrimas, dedit oscula vesti,
 4:118 "accipe nunc" inquit "nostri quoque sanguinis haustus!"
 4:119 quoque erat accinctus, demisit in ilia ferrum,
 4:120 nec mora, ferventi moriens e vulnere traxit.
 4:121 ut iacuit resupinus humo, cruor emicat alte,
 4:122 non aliter quam cum vitiato fistula plumbo
 4:123 scinditur et tenui stridente foramine longas
 4:124 eiaculatur aquas atque ictibus aera rumpit.
 4:125 arborei fetus adspergine caedis in atram
 4:126 vertuntur faciem, madefactaque sanguine radix
 4:127 purpureo tinguit pendentia mora colore.

 4:128 'Ecce metu nondum posito, ne fallat amantem,
 4:129 illa redit iuvenemque oculis animoque requirit,
 4:130 quantaque vitarit narrare pericula gestit;
 4:131 utque locum et visa cognoscit in arbore formam,
 4:132 sic facit incertam pomi color: haeret, an haec sit.
 4:133 dum dubitat, tremebunda videt pulsare cruentum
 4:134 membra solum, retroque pedem tulit, oraque buxo
 4:135 pallidiora gerens exhorruit aequoris instar,
 4:136 quod tremit, exigua cum summum stringitur aura.
 4:137 sed postquam remorata suos cognovit amores,
 4:138 percutit indignos claro plangore lacertos
 4:139 et laniata comas amplexaque corpus amatum
 4:140 vulnera supplevit lacrimis fletumque cruori
 4:141 miscuit et gelidis in vultibus oscula figens
 4:142 "Pyrame," clamavit, "quis te mihi casus ademit?
 4:143 Pyrame, responde! tua te carissima Thisbe
 4:144 nominat; exaudi vultusque attolle iacentes!"
 4:145 ad nomen Thisbes oculos a morte gravatos
 4:146 Pyramus erexit visaque recondidit illa.

 4:147 'Quae postquam vestemque suam cognovit et ense
 4:148 vidit ebur vacuum, "tua te manus" inquit "amorque
 4:149 perdidit, infelix! est et mihi fortis in unum
 4:150 hoc manus, est et amor: dabit hic in vulnera vires.
 4:151 persequar extinctum letique miserrima dicar
 4:152 causa comesque tui: quique a me morte revelli
 4:153 heu sola poteras, poteris nec morte revelli.
 4:154 hoc tamen amborum verbis estote rogati,
 4:155 o multum miseri meus illiusque parentes,
 4:156 ut, quos certus amor, quos hora novissima iunxit,
 4:157 conponi tumulo non invideatis eodem;
 4:158 at tu quae ramis arbor miserabile corpus
 4:159 nunc tegis unius, mox es tectura duorum,
 4:160 signa tene caedis pullosque et luctibus aptos
 4:161 semper habe fetus, gemini monimenta cruoris."
 4:162 dixit et aptato pectus mucrone sub imum
 4:163 incubuit ferro, quod adhuc a caede tepebat.
 4:164 vota tamen tetigere deos, tetigere parentes;
 4:165 nam color in pomo est, ubi permaturuit, ater,
 4:166 quodque rogis superest, una requiescit in urna.'

 4:167 Desierat: mediumque fuit breve tempus, et orsa est
 4:168 dicere Leuconoe: vocem tenuere sorores.
 4:169 'hunc quoque, siderea qui temperat omnia luce,
 4:170 cepit amor Solem: Solis referemus amores.
 4:171 primus adulterium Veneris cum Marte putatur
 4:172 hic vidisse deus; videt hic deus omnia primus.
 4:173 indoluit facto Iunonigenaeque marito
 4:174 furta tori furtique locum monstravit, at illi
 4:175 et mens et quod opus fabrilis dextra tenebat
 4:176 excidit: extemplo graciles ex aere catenas
 4:177 retiaque et laqueos, quae lumina fallere possent,
 4:178 elimat. non illud opus tenuissima vincant
 4:179 stamina, non summo quae pendet aranea tigno;
 4:180 utque levis tactus momentaque parva sequantur,
 4:181 efficit et lecto circumdata collocat arte.
 4:182 ut venere torum coniunx et adulter in unum,
 4:183 arte viri vinclisque nova ratione paratis
 4:184 in mediis ambo deprensi amplexibus haerent.
 4:185 Lemnius extemplo valvas patefecit eburnas
 4:186 inmisitque deos; illi iacuere ligati
 4:187 turpiter, atque aliquis de dis non tristibus optat
 4:188 sic fieri turpis; superi risere, diuque
 4:189 haec fuit in toto notissima fabula caelo.

 4:190 'Exigit indicii memorem Cythereia poenam
 4:191 inque vices illum, tectos qui laesit amores,
 4:192 laedit amore pari. quid nunc, Hyperione nate,
 4:193 forma colorque tibi radiataque lumina prosunt?
 4:194 nempe, tuis omnes qui terras ignibus uris,
 4:195 ureris igne novo; quique omnia cernere debes,
 4:196 Leucothoen spectas et virgine figis in una,
 4:197 quos mundo debes, oculos. modo surgis Eoo
 4:198 temperius caelo, modo serius incidis undis,
 4:199 spectandique mora brumalis porrigis horas;
 4:200 deficis interdum, vitiumque in lumina mentis
 4:201 transit et obscurus mortalia pectora terres.
 4:202 nec tibi quod lunae terris propioris imago
 4:203 obstiterit, palles: facit hunc amor iste colorem.
 4:204 diligis hanc unam, nec te Clymeneque Rhodosque
 4:205 nec tenet Aeaeae genetrix pulcherrima Circes
 4:206 quaeque tuos Clytie quamvis despecta petebat
 4:207 concubitus ipsoque illo grave vulnus habebat
 4:208 tempore: Leucothoe multarum oblivia fecit,
 4:209 gentis odoriferae quam formosissima partu
 4:210 edidit Eurynome; sed postquam filia crevit,
 4:211 quam mater cunctas, tam matrem filia vicit.
 4:212 rexit Achaemenias urbes pater Orchamus isque
 4:213 septimus a prisco numeratur origine Belo.

 4:214 'Axe sub Hesperio sunt pascua Solis equorum:
 4:215 ambrosiam pro gramine habent; ea fessa diurnis
 4:216 membra ministeriis nutrit reparatque labori.
 4:217 dumque ibi quadrupedes caelestia pabula carpunt
 4:218 noxque vicem peragit, thalamos deus intrat amatos,
 4:219 versus in Eurynomes faciem genetricis, et inter
 4:220 bis sex Leucothoen famulas ad lumina cernit
 4:221 levia versato ducentem stamina fuso.
 4:222 ergo ubi ceu mater carae dedit oscula natae,
 4:223 "res" ait "arcana est: famulae, discedite neve
 4:224 eripite arbitrium matri secreta loquendi."
 4:225 paruerant, thalamoque deus sine teste relicto
 4:226 "ille ego sum" dixit, "qui longum metior annum,
 4:227 omnia qui video, per quem videt omnia tellus,
 4:228 mundi oculus: mihi, crede, places." pavet illa, metuque
 4:229 et colus et fusus digitis cecidere remissis.
 4:230 ipse timor decuit. nec longius ille moratus
 4:231 in veram rediit speciem solitumque nitorem;
 4:232 at virgo quamvis inopino territa visu
 4:233 victa nitore dei posita vim passa querella est.

 4:234 'Invidit Clytie (neque enim moderatus in illa
 4:235 Solis amor fuerat) stimulataque paelicis ira
 4:236 vulgat adulterium diffamatamque parenti
 4:237 indicat. ille ferox inmansuetusque precantem
 4:238 tendentemque manus ad lumina Solis et "ille
 4:239 vim tulit invitae" dicentem defodit alta
 4:240 crudus humo tumulumque super gravis addit harenae.
 4:241 dissipat hunc radiis Hyperione natus iterque
 4:242 dat tibi, qua possis defossos promere vultus;
 4:243 nec tu iam poteras enectum pondere terrae
 4:244 tollere, nympha, caput corpusque exsangue iacebas:
 4:245 nil illo fertur volucrum moderator equorum
 4:246 post Phaethonteos vidisse dolentius ignes.
 4:247 ille quidem gelidos radiorum viribus artus
 4:248 si queat in vivum temptat revocare calorem;
 4:249 sed quoniam tantis fatum conatibus obstat,
 4:250 nectare odorato sparsit corpusque locumque
 4:251 multaque praequestus "tanges tamen aethera" dixit.
 4:252 protinus inbutum caelesti nectare corpus
 4:253 delicuit terramque suo madefecit odore,
 4:254 virgaque per glaebas sensim radicibus actis
 4:255 turea surrexit tumulumque cacumine rupit.

 4:256 'At Clytien, quamvis amor excusare dolorem
 4:257 indiciumque dolor poterat, non amplius auctor
 4:258 lucis adit Venerisque modum sibi fecit in illa.
 4:259 tabuit ex illo dementer amoribus usa;
 4:260 nympharum inpatiens et sub Iove nocte dieque
 4:261 sedit humo nuda nudis incompta capillis,
 4:262 perque novem luces expers undaeque cibique
 4:263 rore mero lacrimisque suis ieiunia pavit
 4:264 nec se movit humo; tantum spectabat euntis
 4:265 ora dei vultusque suos flectebat ad illum.
 4:266 membra ferunt haesisse solo, partemque coloris
 4:267 luridus exsangues pallor convertit in herbas;
 4:268 est in parte rubor violaeque simillimus ora
 4:269 flos tegit. illa suum, quamvis radice tenetur,
 4:270 vertitur ad Solem mutataque servat amorem.'
 4:271 dixerat, et factum mirabile ceperat auris;
 4:272 pars fieri potuisse negant, pars omnia veros
 4:273 posse deos memorant: sed non est Bacchus in illis.

 4:274 Poscitur Alcithoe, postquam siluere sorores.
 4:275 quae radio stantis percurrens stamina telae
 4:276 'vulgatos taceo' dixit 'pastoris amores
 4:277 Daphnidis Idaei, quem nymphe paelicis ira
 4:278 contulit in saxum: tantus dolor urit amantes;
 4:279 nec loquor, ut quondam naturae iure novato
 4:280 ambiguus fuerit modo vir, modo femina Sithon.
 4:281 te quoque, nunc adamas, quondam fidissime parvo,
 4:282 Celmi, Iovi largoque satos Curetas ab imbri
 4:283 et Crocon in parvos versum cum Smilace flores
 4:284 praetereo dulcique animos novitate tenebo.

 4:285 'Unde sit infamis, quare male fortibus undis
 4:286 Salmacis enervet tactosque remolliat artus,
 4:287 discite. causa latet, vis est notissima fontis.
 4:288 Mercurio puerum diva Cythereide natum
 4:289 naides Idaeis enutrivere sub antris,
 4:290 cuius erat facies, in qua materque paterque
 4:291 cognosci possent; nomen quoque traxit ab illis.
 4:292 is tria cum primum fecit quinquennia, montes
 4:293 deseruit patrios Idaque altrice relicta
 4:294 ignotis errare locis, ignota videre
 4:295 flumina gaudebat, studio minuente laborem.
 4:296 ille etiam Lycias urbes Lyciaeque propinquos
 4:297 Caras adit: videt hic stagnum lucentis ad imum
 4:298 usque solum lymphae; non illic canna palustris
 4:299 nec steriles ulvae nec acuta cuspide iunci;
 4:300 perspicuus liquor est; stagni tamen ultima vivo
 4:301 caespite cinguntur semperque virentibus herbis.
 4:302 nympha colit, sed nec venatibus apta nec arcus
 4:303 flectere quae soleat nec quae contendere cursu,
 4:304 solaque naiadum celeri non nota Dianae.
 4:305 saepe suas illi fama est dixisse sorores
 4:306 "Salmaci, vel iaculum vel pictas sume pharetras
 4:307 et tua cum duris venatibus otia misce!"
 4:308 nec iaculum sumit nec pictas illa pharetras,
 4:309 nec sua cum duris venatibus otia miscet,
 4:310 sed modo fonte suo formosos perluit artus,
 4:311 saepe Cytoriaco deducit pectine crines
 4:312 et, quid se deceat, spectatas consulit undas;
 4:313 nunc perlucenti circumdata corpus amictu
 4:314 mollibus aut foliis aut mollibus incubat herbis,
 4:315 saepe legit flores. et tum quoque forte legebat,
 4:316 cum puerum vidit visumque optavit habere.

 4:317 'Nec tamen ante adiit, etsi properabat adire,
 4:318 quam se conposuit, quam circumspexit amictus
 4:319 et finxit vultum et meruit formosa videri.
 4:320 tunc sic orsa loqui: "puer o dignissime credi
 4:321 esse deus, seu tu deus es, potes esse Cupido,
 4:322 sive es mortalis, qui te genuere, beati,
 4:323 et frater felix, et fortunata profecto,
 4:324 si qua tibi soror est, et quae dedit ubera nutrix;
 4:325 sed longe cunctis longeque beatior illa,
 4:326 si qua tibi sponsa est, si quam dignabere taeda.
 4:327 haec tibi sive aliqua est, mea sit furtiva voluptas,
 4:328 seu nulla est, ego sim, thalamumque ineamus eundem."
 4:329 nais ab his tacuit. pueri rubor ora notavit;
 4:330 nescit, enim, quid amor; sed et erubuisse decebat:
 4:331 hic color aprica pendentibus arbore pomis
 4:332 aut ebori tincto est aut sub candore rubenti,
 4:333 cum frustra resonant aera auxiliaria, lunae.
 4:334 poscenti nymphae sine fine sororia saltem
 4:335 oscula iamque manus ad eburnea colla ferenti
 4:336 "desinis, an fugio tecumque" ait "ista relinquo?"
 4:337 Salmacis extimuit "loca" que "haec tibi libera trado,
 4:338 hospes" ait simulatque gradu discedere verso,
 4:339 tum quoque respiciens, fruticumque recondita silva
 4:340 delituit flexuque genu submisit; at ille,
 4:341 scilicet ut vacuis et inobservatus in herbis,
 4:342 huc it et hinc illuc et in adludentibus undis
 4:343 summa pedum taloque tenus vestigia tinguit;
 4:344 nec mora, temperie blandarum captus aquarum
 4:345 mollia de tenero velamina corpore ponit.
 4:346 tum vero placuit, nudaeque cupidine formae
 4:347 Salmacis exarsit; flagrant quoque lumina nymphae,
 4:348 non aliter quam cum puro nitidissimus orbe
 4:349 opposita speculi referitur imagine Phoebus;
 4:350 vixque moram patitur, vix iam sua gaudia differt,
 4:351 iam cupit amplecti, iam se male continet amens.
 4:352 ille cavis velox adplauso corpore palmis
 4:353 desilit in latices alternaque bracchia ducens
 4:354 in liquidis translucet aquis, ut eburnea si quis
 4:355 signa tegat claro vel candida lilia vitro.
 4:356 "vicimus et meus est" exclamat nais, et omni
 4:357 veste procul iacta mediis inmittitur undis,
 4:358 pugnantemque tenet, luctantiaque oscula carpit,
 4:359 subiectatque manus, invitaque pectora tangit,
 4:360 et nunc hac iuveni, nunc circumfunditur illac;
 4:361 denique nitentem contra elabique volentem
 4:362 inplicat ut serpens, quam regia sustinet ales
 4:363 sublimemque rapit: pendens caput illa pedesque
 4:364 adligat et cauda spatiantes inplicat alas;
 4:365 utve solent hederae longos intexere truncos,
 4:366 utque sub aequoribus deprensum polypus hostem
 4:367 continet ex omni dimissis parte flagellis.
 4:368 perstat Atlantiades sperataque gaudia nymphae
 4:369 denegat; illa premit commissaque corpore toto
 4:370 sicut inhaerebat, "pugnes licet, inprobe," dixit,
 4:371 "non tamen effugies. ita, di, iubeatis, et istum
 4:372 nulla dies a me nec me deducat ab isto."
 4:373 vota suos habuere deos; nam mixta duorum
 4:374 corpora iunguntur, faciesque inducitur illis
 4:375 una. velut, si quis conducat cortice ramos,
 4:376 crescendo iungi pariterque adolescere cernit,
 4:377 sic ubi conplexu coierunt membra tenaci,
 4:378 nec duo sunt et forma duplex, nec femina dici
 4:379 nec puer ut possit, neutrumque et utrumque videntur.

 4:380 'Ergo ubi se liquidas, quo vir descenderat, undas
 4:381 semimarem fecisse videt mollitaque in illis
 4:382 membra, manus tendens, sed iam non voce virili
 4:383 Hermaphroditus ait: "nato date munera vestro,
 4:384 et pater et genetrix, amborum nomen habenti:
 4:385 quisquis in hos fontes vir venerit, exeat inde
 4:386 semivir et tactis subito mollescat in undis!"
 4:387 motus uterque parens nati rata verba biformis
 4:388 fecit et incesto fontem medicamine tinxit.'

 4:389 Finis erat dictis, et adhuc Minyeia proles
 4:390 urguet opus spernitque deum festumque profanat,
 4:391 tympana cum subito non adparentia raucis
 4:392 obstrepuere sonis, et adunco tibia cornu
 4:393 tinnulaque aera sonant; redolent murraeque crocique,
 4:394 resque fide maior, coepere virescere telae
 4:395 inque hederae faciem pendens frondescere vestis;
 4:396 pars abit in vites, et quae modo fila fuerunt,
 4:397 palmite mutantur; de stamine pampinus exit;
 4:398 purpura fulgorem pictis adcommodat uvis.
 4:399 iamque dies exactus erat, tempusque subibat,
 4:400 quod tu nec tenebras nec possis dicere lucem,
 4:401 sed cum luce tamen dubiae confinia noctis:
 4:402 tecta repente quati pinguesque ardere videntur
 4:403 lampades et rutilis conlucere ignibus aedes
 4:404 falsaque saevarum simulacra ululare ferarum,
 4:405 fumida iamdudum latitant per tecta sorores
 4:406 diversaeque locis ignes ac lumina vitant,
 4:407 dumque petunt tenebras, parvos membrana per artus
 4:408 porrigitur tenuique includit bracchia pinna;
 4:409 nec qua perdiderint veterem ratione figuram,
 4:410 scire sinunt tenebrae: non illas pluma levavit,
 4:411 sustinuere tamen se perlucentibus alis
 4:412 conataeque loqui minimam et pro corpore vocem
 4:413 emittunt peraguntque levi stridore querellas.
 4:414 tectaque, non silvas celebrant lucemque perosae
 4:415 nocte volant seroque tenent a vespere nomen.

 4:416 Tum vero totis Bacchi memorabile Thebis
 4:417 numen erat, magnasque novi matertera vires
 4:418 narrat ubique dei de totque sororibus expers
 4:419 una doloris erat, nisi quem fecere sorores:
 4:420 adspicit hanc natis thalamoque Athamantis habentem
 4:421 sublimes animos et alumno numine Iuno
 4:422 nec tulit et secum: 'potuit de paelice natus
 4:423 vertere Maeonios pelagoque inmergere nautas
 4:424 et laceranda suae nati dare viscera matri
 4:425 et triplices operire novis Minyeidas alis:
 4:426 nil poterit Iuno nisi inultos flere dolores?
 4:427 idque mihi satis est? haec una potentia nostra est?
 4:428 ipse docet, quid agam (fas est et ab hoste doceri),
 4:429 quidque furor valeat, Penthea caede satisque
 4:430 ac super ostendit: cur non stimuletur eatque
 4:431 per cognata suis exempla furoribus Ino?'

 4:432 Est via declivis funesta nubila taxo:
 4:433 ducit ad infernas per muta silentia sedes;
 4:434 Styx nebulas exhalat iners, umbraeque recentes
 4:435 descendunt illac simulacraque functa sepulcris:
 4:436 pallor hiemsque tenent late loca senta, novique,
 4:437 qua sit iter, manes, Stygiam quod ducat ad urbem,
 4:438 ignorant, ubi sit nigri fera regia Ditis.
 4:439 mille capax aditus et apertas undique portas
 4:440 urbs habet, utque fretum de tota flumina terra,
 4:441 sic omnes animas locus accipit ille nec ulli
 4:442 exiguus populo est turbamve accedere sentit.
 4:443 errant exsangues sine corpore at ossibus umbrae,
 4:444 parsque forum celebrant, pars imi tecta tyranni,
 4:445 pars aliquas artes, antiquae imitamina vitae.
 4:446 [exercent, aliam partem sua poena coercet.]

 4:447 Sustinet ire illuc caelesti sede relicta
 4:448 (tantum odiis iraeque dabat) Saturnia Iuno;
 4:449 quo simul intravit sacroque a corpore pressum
 4:450 ingemuit limen, tria Cerberus extulit ora
 4:451 et tres latratus semel edidit; illa sorores
 4:452 Nocte vocat genitas, grave et inplacabile numen:
 4:453 carceris ante fores clausas adamante sedebant
 4:454 deque suis atros pectebant crinibus angues.
 4:455 quam simul agnorunt inter caliginis umbras,
 4:456 surrexere deae; sedes scelerata vocatur:
 4:457 viscera praebebat Tityos lanianda novemque
 4:458 iugeribus distentus erat; tibi, Tantale, nullae
 4:459 deprenduntur aquae, quaeque inminet, effugit arbor;
 4:460 aut petis aut urgues rediturum, Sisyphe, saxum;
 4:461 volvitur Ixion et se sequiturque fugitque,
 4:462 molirique suis letum patruelibus ausae
 4:463 adsiduae repetunt, quas perdant, Belides undas.

 4:464 Quos omnes acie postquam Saturnia torva
 4:465 vidit et ante omnes Ixiona, rursus ab illo
 4:466 Sisyphon adspiciens 'cur hic e fratribus' inquit
 4:467 'perpetuas patitur poenas, Athamanta superbum
 4:468 regia dives habet, qui me cum coniuge semper
 4:469 sprevit?' et exponit causas odiique viaeque,
 4:470 quidque velit: quod vellet, erat, ne regia Cadmi
 4:471 staret, et in facinus traherent Athamanta sorores.
 4:472 imperium, promissa, preces confundit in unum
 4:473 sollicitatque deas: sic haec Iunone locuta,
 4:474 Tisiphone canos, ut erat, turbata capillos
 4:475 movit et obstantes reiecit ab ore colubras
 4:476 atque ita 'non longis opus est ambagibus,' inquit;
 4:477 'facta puta, quaecumque iubes; inamabile regnum
 4:478 desere teque refer caeli melioris ad auras.'
 4:479 laeta redit Iuno, quam caelum intrare parantem
 4:480 roratis lustravit aquis Thaumantias Iris.

 4:481 Nec mora, Tisiphone madefactam sanguine sumit
 4:482 inportuna facem, fluidoque cruore rubentem
 4:483 induitur pallam, tortoque incingitur angue
 4:484 egrediturque domo. Luctus comitatur euntem
 4:485 et Pavor et Terror trepidoque Insania vultu.
 4:486 limine constiterat: postes tremuisse feruntur
 4:487 Aeolii pallorque fores infecit acernas
 4:488 solque locum fugit. monstris est territa coniunx,
 4:489 territus est Athamas, tectoque exire parabant:
 4:490 obstitit infelix aditumque obsedit Erinys,
 4:491 nexaque vipereis distendens bracchia nodis
 4:492 caesariem excussit: motae sonuere colubrae,
 4:493 parsque iacent umeris, pars circum pectora lapsae
 4:494 sibila dant saniemque vomunt linguisque coruscant.
 4:495 inde duos mediis abrumpit crinibus angues
 4:496 pestiferaque manu raptos inmisit, at illi
 4:497 Inoosque sinus Athamanteosque pererrant
 4:498 inspirantque graves animas; nec vulnera membris
 4:499 ulla ferunt: mens est, quae diros sentiat ictus.
 4:500 attulerat secum liquidi quoque monstra veneni,
 4:501 oris Cerberei spumas et virus Echidnae
 4:502 erroresque vagos caecaeque oblivia mentis
 4:503 et scelus et lacrimas rabiemque et caedis amorem,
 4:504 omnia trita simul, quae sanguine mixta recenti
 4:505 coxerat aere cavo viridi versata cicuta;
 4:506 dumque pavent illi, vergit furiale venenum
 4:507 pectus in amborum praecordiaque intima movit.
 4:508 tum face iactata per eundem saepius orbem
 4:509 consequitur motis velociter ignibus ignes.
 4:510 sic victrix iussique potens ad inania magni
 4:511 regna redit Ditis sumptumque recingitur anguem.

 4:512 Protinus Aeolides media furibundus in aula
 4:513 clamat 'io, comites, his retia tendite silvis!
 4:514 hic modo cum gemina visa est mihi prole leaena'
 4:515 utque ferae sequitur vestigia coniugis amens
 4:516 deque sinu matris ridentem et parva Learchum
 4:517 bracchia tendentem rapit et bis terque per auras
 4:518 more rotat fundae rigidoque infantia saxo
 4:519 discutit ora ferox; tum denique concita mater,
 4:520 seu dolor hoc fecit seu sparsi causa veneni,
 4:521 exululat passisque fugit male sana capillis
 4:522 teque ferens parvum nudis, Melicerta, lacertis
 4:523 'euhoe Bacche' sonat: Bacchi sub nomine Iuno
 4:524 risit et 'hos usus praestet tibi' dixit 'alumnus!'
 4:525 inminet aequoribus scopulus: pars ima cavatur
 4:526 fluctibus et tectas defendit ab imbribus undas,
 4:527 summa riget frontemque in apertum porrigit aequor;
 4:528 occupat hunc (vires insania fecerat) Ino
 4:529 seque super pontum nullo tardata timore
 4:530 mittit onusque suum; percussa recanduit unda.

 4:531 At Venus, inmeritae neptis miserata labores,
 4:532 sic patruo blandita suo est 'o numen aquarum,
 4:533 proxima cui caelo cessit, Neptune, potestas,
 4:534 magna quidem posco, sed tu miserere meorum,
 4:535 iactari quos cernis in Ionio inmenso,
 4:536 et dis adde tuis. aliqua et mihi gratia ponto est,
 4:537 si tamen in medio quondam concreta profundo
 4:538 spuma fui Graiumque manet mihi nomen ab illa.'
 4:539 adnuit oranti Neptunus et abstulit illis,
 4:540 quod mortale fuit, maiestatemque verendam
 4:541 inposuit nomenque simul faciemque novavit
 4:542 Leucothoeque deum cum matre Palaemona dixit.

 4:543 Sidoniae comites, quantum valuere secutae
 4:544 signa pedum, primo videre novissima saxo;
 4:545 nec dubium de morte ratae Cadmeida palmis
 4:546 deplanxere domum scissae cum veste capillos,
 4:547 utque parum iustae nimiumque in paelice saevae
 4:548 invidiam fecere deae. convicia Iuno
 4:549 non tulit et 'faciam vos ipsas maxima' dixit
 4:550 'saevitiae monimenta meae'; res dicta secuta est.
 4:551 nam quae praecipue fuerat pia, 'persequar' inquit
 4:552 'in freta reginam' saltumque datura moveri
 4:553 haud usquam potuit scopuloque adfixa cohaesit;
 4:554 altera, dum solito temptat plangore ferire
 4:555 pectora, temptatos sensit riguisse lacertos;
 4:556 illa, manus ut forte tetenderat in maris undas;
 4:557 saxea facta manus in easdem porrigit undas;
 4:558 huius, ut arreptum laniabat vertice crinem,
 4:559 duratos subito digitos in crine videres:
 4:560 quo quaeque in gestu deprensa est, haesit in illo.
 4:561 pars volucres factae, quae nunc quoque gurgite in illo
 4:562 aequora destringunt summis Ismenides alis.

 4:563 Nescit Agenorides natam parvumque nepotem
 4:564 aequoris esse deos; luctu serieque malorum
 4:565 victus et ostentis, quae plurima viderat, exit
 4:566 conditor urbe sua, tamquam fortuna locorum,
 4:567 non sua se premeret, longisque erroribus actus
 4:568 contigit Illyricos profuga cum coniuge fines.
 4:569 iamque malis annisque graves dum prima retractant
 4:570 fata domus releguntque suos sermone labores,
 4:571 'num sacer ille mea traiectus cuspide serpens'
 4:572 Cadmus ait 'fuerat, tum cum Sidone profectus
 4:573 vipereos sparsi per humum, nova semina, dentes?
 4:574 quem si cura deum tam certa vindicat ira,
 4:575 ipse precor serpens in longam porrigar alvum.'
 4:576 dixit, et ut serpens in longam tenditur alvum
 4:577 durataeque cuti squamas increscere sentit
 4:578 nigraque caeruleis variari corpora guttis
 4:579 in pectusque cadit pronus, commissaque in unum
 4:580 paulatim tereti tenuantur acumine crura.
 4:581 bracchia iam restant: quae restant bracchia tendit
 4:582 et lacrimis per adhuc humana fluentibus ora
 4:583 'accede, o coniunx, accede, miserrima' dixit,
 4:584 'dumque aliquid superest de me, me tange manumque
 4:585 accipe, dum manus est, dum non totum occupat anguis.'
 4:586 ille quidem vult plura loqui, sed lingua repente
 4:587 in partes est fissa duas, nec verba volenti
 4:588 sufficiunt, quotiensque aliquos parat edere questus,
 4:589 sibilat: hanc illi vocem natura reliquit.
 4:590 nuda manu feriens exclamat pectora coniunx:
 4:591 'Cadme, mane teque, infelix, his exue monstris!
 4:592 Cadme, quid hoc? ubi pes, ubi sunt umerique manusque
 4:593 et color et facies et, dum loquor, omnia? cur non
 4:594 me quoque, caelestes, in eandem vertitis anguem?'
 4:595 dixerat, ille suae lambebat coniugis ora
 4:596 inque sinus caros, veluti cognosceret, ibat
 4:597 et dabat amplexus adsuetaque colla petebat.
 4:598 quisquis adest (aderant comites), terretur; at illa
 4:599 lubrica permulcet cristati colla draconis,
 4:600 et subito duo sunt iunctoque volumine serpunt,
 4:601 donec in adpositi nemoris subiere latebras,
 4:602 nunc quoque nec fugiunt hominem nec vulnere laedunt
 4:603 quidque prius fuerint, placidi meminere dracones.

 4:604 Sed tamen ambobus versae solacia formae
 4:605 magna nepos dederat, quem debellata colebat
 4:606 India, quem positis celebrabat Achai+a templis;
 4:607 solus Abantiades ab origine cretus eadem
 4:608 Acrisius superest, qui moenibus arceat urbis
 4:609 Argolicae contraque deum ferat arma genusque
 4:610 non putet esse Iovis: neque enim Iovis esse putabat
 4:611 Persea, quem pluvio Danae conceperat auro.
 4:612 mox tamen Acrisium (tanta est praesentia veri)
 4:613 tam violasse deum quam non agnosse nepotem
 4:614 paenitet: inpositus iam caelo est alter, at alter
 4:615 viperei referens spolium memorabile monstri
 4:616 aera carpebat tenerum stridentibus alis,
 4:617 cumque super Libycas victor penderet harenas,
 4:618 Gorgonei capitis guttae cecidere cruentae;
 4:619 quas humus exceptas varios animavit in angues,
 4:620 unde frequens illa est infestaque terra colubris.

 4:621 Inde per inmensum ventis discordibus actus
 4:622 nunc huc, nunc illuc exemplo nubis aquosae
 4:623 fertur et ex alto seductas aethere longe
 4:624 despectat terras totumque supervolat orbem.
 4:625 ter gelidas Arctos, ter Cancri bracchia vidit,
 4:626 saepe sub occasus, saepe est ablatus in ortus,
 4:627 iamque cadente die, veritus se credere nocti,
 4:628 constitit Hesperio, regnis Atlantis, in orbe
 4:629 exiguamque petit requiem, dum Lucifer ignes
 4:630 evocet Aurorae, currus Aurora diurnos.
 4:631 hic hominum cunctos ingenti corpore praestans
 4:632 Iapetionides Atlas fuit: ultima tellus
 4:633 rege sub hoc et pontus erat, qui Solis anhelis
 4:634 aequora subdit equis et fessos excipit axes.
 4:635 mille greges illi totidemque armenta per herbas
 4:636 errabant, et humum vicinia nulla premebat;
 4:637 arboreae frondes auro radiante nitentes
 4:638 ex auro ramos, ex auro poma tegebant.
 4:639 'hospes' ait Perseus illi, 'seu gloria tangit
 4:640 te generis magni, generis mihi Iuppiter auctor;
 4:641 sive es mirator rerum, mirabere nostras;
 4:642 hospitium requiemque peto.' memor ille vetustae
 4:643 sortis erat; Themis hanc dederat Parnasia sortem:
 4:644 'tempus, Atlas, veniet, tua quo spoliabitur auro
 4:645 arbor, et hunc praedae titulum Iove natus habebit.'
 4:646 id metuens solidis pomaria clauserat Atlas
 4:647 moenibus et vasto dederat servanda draconi
 4:648 arcebatque suis externos finibus omnes.
 4:649 huic quoque 'vade procul, ne longe gloria rerum,
 4:650 quam mentiris' ait, 'longe tibi Iuppiter absit!'
 4:651 vimque minis addit manibusque expellere temptat
 4:652 cunctantem et placidis miscentem fortia dictis.
 4:653 viribus inferior (quis enim par esset Atlantis
 4:654 viribus?) 'at, quoniam parvi tibi gratia nostra est,
 4:655 accipe munus!' ait laevaque a parte Medusae
 4:656 ipse retro versus squalentia protulit ora.
 4:657 quantus erat, mons factus Atlas: nam barba comaeque
 4:658 in silvas abeunt, iuga sunt umerique manusque,
 4:659 quod caput ante fuit, summo est in monte cacumen,
 4:660 ossa lapis fiunt; tum partes altus in omnes
 4:661 crevit in inmensum (sic, di, statuistis) et omne
 4:662 cum tot sideribus caelum requievit in illo.

 4:663 Clauserat Hippotades Aetnaeo carcere ventos,
 4:664 admonitorque operum caelo clarissimus alto
 4:665 Lucifer ortus erat: pennis ligat ille resumptis
 4:666 parte ab utraque pedes teloque accingitur unco
 4:667 et liquidum motis talaribus aera findit.
 4:668 gentibus innumeris circumque infraque relictis
 4:669 Aethiopum populos Cepheaque conspicit arva.
 4:670 illic inmeritam maternae pendere linguae
 4:671 Andromedan poenas iniustus iusserat Ammon;
 4:672 quam simul ad duras religatam bracchia cautes
 4:673 vidit Abantiades, nisi quod levis aura capillos
 4:674 moverat et tepido manabant lumina fletu,
 4:675 marmoreum ratus esset opus; trahit inscius ignes
 4:676 et stupet et visae correptus imagine formae
 4:677 paene suas quatere est oblitus in aere pennas.
 4:678 ut stetit, 'o' dixit 'non istis digna catenis,
 4:679 sed quibus inter se cupidi iunguntur amantes,
 4:680 pande requirenti nomen terraeque tuumque,
 4:681 et cur vincla geras.' primo silet illa nec audet
 4:682 adpellare virum virgo, manibusque modestos
 4:683 celasset vultus, si non religata fuisset;
 4:684 lumina, quod potuit, lacrimis inplevit obortis.
 4:685 saepius instanti, sua ne delicta fateri
 4:686 nolle videretur, nomen terraeque suumque,
 4:687 quantaque maternae fuerit fiducia formae,
 4:688 indicat, et nondum memoratis omnibus unda
 4:689 insonuit, veniensque inmenso belua ponto
 4:690 inminet et latum sub pectore possidet aequor.
 4:691 conclamat virgo: genitor lugubris et una
 4:692 mater adest, ambo miseri, sed iustius illa,
 4:693 nec secum auxilium, sed dignos tempore fletus
 4:694 plangoremque ferunt vinctoque in corpore adhaerent,
 4:695 cum sic hospes ait 'lacrimarum longa manere
 4:696 tempora vos poterunt, ad opem brevis hora ferendam est.
 4:697 hanc ego si peterem Perseus Iove natus et illa,
 4:698 quam clausam inplevit fecundo Iuppiter auro,
 4:699 Gorgonis anguicomae Perseus superator et alis
 4:700 aerias ausus iactatis ire per auras,
 4:701 praeferrer cunctis certe gener; addere tantis
 4:702 dotibus et meritum, faveant modo numina, tempto:
 4:703 ut mea sit servata mea virtute, paciscor.'
 4:704 accipiunt legem (quis enim dubitaret?) et orant
 4:705 promittuntque super regnum dotale parentes.

 4:706 Ecce, velut navis praefixo concita rostro
 4:707 sulcat aquas iuvenum sudantibus acta lacertis,
 4:708 sic fera dimotis inpulsu pectoris undis;
 4:709 tantum aberat scopulis, quantum Balearica torto
 4:710 funda potest plumbo medii transmittere caeli,
 4:711 cum subito iuvenis pedibus tellure repulsa
 4:712 arduus in nubes abiit: ut in aequore summo
 4:713 umbra viri visa est, visam fera saevit in umbram,
 4:714 utque Iovis praepes, vacuo cum vidit in arvo
 4:715 praebentem Phoebo liventia terga draconem,
 4:716 occupat aversum, neu saeva retorqueat ora,
 4:717 squamigeris avidos figit cervicibus ungues,
 4:718 sic celeri missus praeceps per inane volatu
 4:719 terga ferae pressit dextroque frementis in armo
 4:720 Inachides ferrum curvo tenus abdidit hamo.
 4:721 vulnere laesa gravi modo se sublimis in auras
 4:722 attollit, modo subdit aquis, modo more ferocis
 4:723 versat apri, quem turba canum circumsona terret.
 4:724 ille avidos morsus velocibus effugit alis
 4:725 quaque patet, nunc terga cavis super obsita conchis,
 4:726 nunc laterum costas, nunc qua tenuissima cauda
 4:727 desinit in piscem, falcato verberat ense;
 4:728 belua puniceo mixtos cum sanguine fluctus
 4:729 ore vomit: maduere graves adspergine pennae.
 4:730 nec bibulis ultra Perseus talaribus ausus
 4:731 credere conspexit scopulum, qui vertice summo
 4:732 stantibus exstat aquis, operitur ab aequore moto.
 4:733 nixus eo rupisque tenens iuga prima sinistra
 4:734 ter quater exegit repetita per ilia ferrum.
 4:735 litora cum plausu clamor superasque deorum
 4:736 inplevere domos: gaudent generumque salutant
 4:737 auxiliumque domus servatoremque fatentur
 4:738 Cassiope Cepheusque pater; resoluta catenis
 4:739 incedit virgo, pretiumque et causa laboris.
 4:740 ipse manus hausta victrices abluit unda,
 4:741 anguiferumque caput dura ne laedat harena,
 4:742 mollit humum foliis natasque sub aequore virgas
 4:743 sternit et inponit Phorcynidos ora Medusae.
 4:744 virga recens bibulaque etiamnum viva medulla
 4:745 vim rapuit monstri tactuque induruit huius
 4:746 percepitque novum ramis et fronde rigorem.
 4:747 at pelagi nymphae factum mirabile temptant
 4:748 pluribus in virgis et idem contingere gaudent
 4:749 seminaque ex illis iterant iactata per undas:
 4:750 nunc quoque curaliis eadem natura remansit,
 4:751 duritiam tacto capiant ut ab aere quodque
 4:752 vimen in aequore erat, fiat super aequora saxum.

 4:753 Dis tribus ille focos totidem de caespite ponit,
 4:754 laevum Mercurio, dextrum tibi, bellica virgo,
 4:755 ara Iovis media est; mactatur vacca Minervae,
 4:756 alipedi vitulus, taurus tibi, summe deorum.
 4:757 protinus Andromedan et tanti praemia facti
 4:758 indotata rapit; taedas Hymenaeus Amorque
 4:759 praecutiunt; largis satiantur odoribus ignes,
 4:760 sertaque dependent tectis et ubique lyraeque
 4:761 tibiaque et cantus, animi felicia laeti
 4:762 argumenta, sonant; reseratis aurea valvis
 4:763 atria tota patent, pulchroque instructa paratu
 4:764 Cepheni proceres ineunt convivia regis.

 4:765 Postquam epulis functi generosi munere Bacchi
 4:766 diffudere animos, cultusque genusque locorum
 4:767 quaerit Lyncides moresque animumque virorum;
 4:768 qui simul edocuit, 'nunc, o fortissime,' dixit
 4:769 'fare, precor, Perseu, quanta virtute quibusque
 4:770 artibus abstuleris crinita draconibus ora!'
 4:771 narrat Agenorides gelido sub Atlante iacentem
 4:772 esse locum solidae tutum munimine molis;
 4:773 cuius in introitu geminas habitasse sorores
 4:774 Phorcidas unius partitas luminis usum;
 4:775 id se sollerti furtim, dum traditur, astu
 4:776 supposita cepisse manu perque abdita longe
 4:777 deviaque et silvis horrentia saxa fragosis
 4:778 Gorgoneas tetigisse domos passimque per agros
 4:779 perque vias vidisse hominum simulacra ferarumque
 4:780 in silicem ex ipsis visa conversa Medusa.
 4:781 se tamen horrendae clipei, quem laeva gerebat,
 4:782 aere repercusso formam adspexisse Medusae,
 4:783 dumque gravis somnus colubrasque ipsamque tenebat,
 4:784 eripuisse caput collo; pennisque fugacem
 4:785 Pegason et fratrem matris de sanguine natos.

 4:786 Addidit et longi non falsa pericula cursus,
 4:787 quae freta, quas terras sub se vidisset ab alto
 4:788 et quae iactatis tetigisset sidera pennis;
 4:789 ante exspectatum tacuit tamen. excipit unus
 4:790 ex numero procerum quaerens, cur sola sororum
 4:791 gesserit alternis inmixtos crinibus angues.
 4:792 hospes ait: 'quoniam scitaris digna relatu,
 4:793 accipe quaesiti causam. clarissima forma
 4:794 multorumque fuit spes invidiosa procorum
 4:795 illa, nec in tota conspectior ulla capillis
 4:796 pars fuit: inveni, qui se vidisse referret.
 4:797 hanc pelagi rector templo vitiasse Minervae
 4:798 dicitur: aversa est et castos aegide vultus
 4:799 nata Iovis texit, neve hoc inpune fuisset,
 4:800 Gorgoneum crinem turpes mutavit in hydros.
 4:801 nunc quoque, ut attonitos formidine terreat hostes,
 4:802 pectore in adverso, quos fecit, sustinet angues.'

 Liber III Liber V