ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ/ಕಿಂಪುರುಷರು

ಕಿಂಪುರುಷರು

 ಕಿನ್ನರರಂತೆ (ನೋಡಿ- ಕಿನ್ನರರು) ಗಂಧರ್ವ ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರು. ಬ್ರಹ್ಮಪುತ್ರ ಪುಲಹನೆಂಬ ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿಯ ವಂಶಜರಾಗಿದ್ದು ದೇವ ಪಂಗಡಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರೆನ್ನಲಾಗಿದೆ. ಕುಬೇರ ಇವರ ಪಂಗಡಕ್ಕೆ ಒಡೆಯ. ಇವರ ಶರೀರ ಕುದುರೆಯಂತಿದ್ದು ಮುಖ ಮನುಷ್ಯರಂತಿದೆ. ಇವರ ವಾಸಸ್ಥಾನ ಕಿಂಪುರುಷಖಂಡ ಜಂಬೂದ್ವೀಪದ ಒಂಬತ್ತು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಇದೊಂದು. ಜಂಬೂದ್ವೀಪಕ್ಕೆ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯಾಗಿದ್ದ ಆಗ್ನೀಧ್ರನ ಒಂಬತ್ತು ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಕಿಂಪುರುಷ ಒಬ್ಬನೆಂದೂ ಹೇಳಿದೆ. ಈತ ಮೇರುಪುತ್ರಿ ಪೃಥರೂಪೆಯನ್ನು ವಿವಾಹವಾಗಿ ಈ ಭಾಗವನ್ನಾಳುತ್ತಿದ್ದ.

 ಧರ್ಮರಾಜ ರಾಜಸೂಯ ಯಾಗ ಮಾಡಿದಾಗ ಅರ್ಜುನ ಈ ದೇಶಕ್ಕೆ ಬಂದು ಇಲ್ಲಿಯ ಅರಸನಿಂದ ಕಪ್ಪಕಾಣಿಕೆಗಳನ್ನು ಪಡೆದನೆಂದು ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ.

ಜೈನಪಂಥದಂತೆ ಎಂಟು ವಿಧ ವ್ಯಂತರ ದೇವರುಗಳಲ್ಲಿ ಕಿಂಪುರುಷರು ಎರಡನೆಯ ಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರಿದವರು. ಪುರುಷ, ಪುರುಷೋತ್ತಮ, ಸತ್ಪುರುಷ, ಮಹಾಪುರುಷ. ಪುರುಷಪ್ರಭ, ಅತಿಪುರುಷ, ಮರು, ಮರುದೇವ ಮರುಪ್ರಭ, ಯಶಸ್ವಂತ-ಎಂದು ಕಿಂಪುರುಷರಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ಬಗೆ. ಈ ಗುಂಪಿಗೆ ಸತ್ಪುರುಷ ಮಹಾಪುರುಷ ಎಂಬ ಇಬ್ಬರು ಇಂದ್ರರು. ರೋಹಿಣಿ ನವಮಿ ಎಂಬಿಬ್ಬರು ಸತ್ಪುರುಷನಿಗೂ ಹ್ರೀ ಪುಷ್ಪವತಿ ಎಂಬಿಬ್ಬರು ಮಹಾಪುರುಷನಿಗೂ ವಲ್ಲಭೆಯರು.

(ಎಸ್.ಎನ್.ಕೆ.; ಜಿ.ಎಚ್.)