Từ điển Việt–Bồ–La/ꞗ

Văn thư lưu trữ mở Wikisource

Bạn cần phải cài đặt phông chữ Đắc Lộ để hiển thị đầy đủ các ký tự trong văn kiện này.

ꞗá: remendar: ſarcio, is. ꞗá áo: remendar a cabaya: ſarcire veſtem. ꞗá: remendo: cento, onis.

ꞗã: bofetada: colaphus, i. ꞗã nhau: dar bofetadas: colaphizo, as.

ꞗã đầu: botar ago a na cabeça: infundere capiti aquam.

ꞗạch: abrir hum pouco: aperio, is. ꞗạch tai ra mà nghe: eſtai attento: arrige aures.

ꞗấch: parede: paries, tis. alij ꞗếch.

ꞗai: ombros: humerus, i. alij vai.

ꞗài ba lần: duas ou tres vezes: bis aut ter.

ꞗại, cái ꞗại: vaſo de barro largo: vas fictile amplum.

ꞗải: canga de veſtir: pannus, i.

ꞗải, blái ꞗải: lechia: lecia, fructus ſinicus.

ꞗải, giàng ꞗải, quai ꞗải: debar. glomero, as.

ꞗâi cá: barbatana: pinna, æ.

ꞗầy lửa: enxugar ao fogo: ſiccare ad ignem.

ꞗầy, làm ꞗầy: deſta maneira: hoc modo.

ꞗẫy: eſcama: ſquama, æ. sỏi ꞗãy cá, đánh ꞗãy cá: eſcamar: ſquamas auellere, alij ꞗễy.

ꞗãi: acenar: ſignifico, as. vel ꞗĕãi.

ꞗẫy, chim ꞗẫy cánh: adeiar: alas extendere.

ꞗậy: aſſy, aſſique: ita, itaque. ây ꞗạy, vì ꞗậy: por iſſo: ideò. như ꞗậy cu᷄̀ ꞗậy: da meſma maneira: eodem modo. làm ꞗậy: deſtà maneira: hoc modo. nói ꞗậy: fallar aſſy: ſic loqui. dầu ꞗậy: releuar: conniueo, es. chiụ ꞗậy, nhin ꞗậy: ſofrer, ter patiencia: patienter ferre.

ꞗấm nhau: entenderſe com outro cõ tocar leuemente: tactu leui ſe inuicem monere.

ꞗâu, ruầi ꞗâu: moſca: muſca, æ.

ꞗan ra: eſmiuçar entre os dedos: comminuere intra digitos.

ꞗấn: couſa curta: curtus, a, vm. alij, vấn.

ꞗán: taboa ou lagea: tabalu æqualis ſiue lignea ſiue

alterius materiæ. ꞗán sát: lamina deferro: tabula ferrea.

ꞗán, dậu ꞗán: certo feijão: faſeoli quædam ſpecies.

ꞗàng, ꞗửng ꞗàng[đính chính 1]. fixo: ſtbilis, le.

ꞗạnh ꞗạt: miudezas: minutia, æ.

ꞗãnh ꞗạt, idem.

ꞗạt. miudezas, couſas de pouco porte: res parui momenti. ăn tlộm[đính chính 2] ꞗạt: furtar couſas piquenas: exiguas res furari. ꞗạt ꞗanh, alij vạt vanh, idem.

ꞗạt lu᷄: depenar: deplumo, as.

ꞗạt mình: dar com a cabeça por ahï̀: conficere ſeipſum:

ꞗật: lutar: luctor, aris.

ꞗát áo, ꞗát ꞗai: ao deſdem botar a manga da cabaya ſobre os hombros: proijcere manicam veſtis ſuper humeros ad contemptum.

ꞗĕào: entrar: intro, as. cát ꞗeào: recolhei pera dentro: reconde intus; nuót ꞗeào᷄: engulì: degluti, in imperatiuo quia verbum, ꞗĕào, in rebus quæ ſignificant aliquem ingreſſum facit imperatiuum, ſicuti verbum, ra, in illis quæ ſignificant egreſſum.

ꞗáo, ꞗinh ꞗáo: tortura de alguã couſa: obliquitas, atis. gỗ ꞗinh ꞗáo: pao torto: lignum obliquum.

ꞗế, blái ꞗế: coxa: femur, oris.

ꞗẻ[đính chính 3], ꞗui ꞗể: allegria: iucunditas, atis

ꞗếch, cài ꞗếch: capitão de hũa bandeira: dux vnius vexilli. alij ꞗấch.

ꞗéo: bolliſcar: vellico, as.

ꞗết, ꞗơ ꞗết: impertinencias: ad rem non pertinens. alij, vơ vết.

ꞗí: comparar: conferre. ꞗí chảng kịp: não tem comparação: conferri non potcſt. ꞗí bàng: per exemplo: verbi gratia. thì dụ, idem. ꞗí dù: ſe porem: ſi vero.

ꞗí lại: pagar na meſma moeda: rependo, is.

ꞗì, nước ꞗì lại: agoa encharcada ou repreſada: palus iners, aqua recluſa.

ꞗiả, một ꞗiả tièn: hum amarrado de caixas que tem cinco outros amarrados dos

quais cada hum tem ſeiſcentas, e ſe chama, một quan, ao qual os Portuguezes chamão mil caixas ? e aſſy ainda que todos os cinco amarrados não são mais que cinco vezes ſeis ſeiſcentas que fazem tres mil as chamão cinco mil per abuſo: colligatio quædam monetarum quæ complectitur quinque alia filo tranſmiſſa quorum vnum quodque ſexcẽtas monetas complectitur.

ꞗiét: eſcreuer: ſcribo, is. alij viét.

ꞗin nghành xuấng: abaixar o ramo: deprimere ramum.

ꞗiủ môi ra, ꞗỉu miệng ra: botar os beiços pera fora ou torcer a boca por deſprezo: contorquere os, vel labia in contemptum alterius.

ꞗò: esfregar: frico, as. ꞗò gạo: esfregar o arròs lauandoo: fricare, ac lauare orizam.

ꞗồ ꞗồ: beſpa: veſpa, æ.

ꞗồ ꞗồ: abobada: fornix, icis.

ꞗồ: apanhar alguã couſa: capio, is.

ꞗồ: abraçar: amplector, eris.

ꞗỗ tay: bater as palmas: plaudo, is. ꞗỗ mạt con: amimar o filho pondolhe as mãos no roſto: palpare vultum filij.

ꞗỏ: caſca: cortex, icis.

ꞗỏ gươm: bainha da catana: vagina, æ.

ꞗỏ sò: buzio: concha, æ.

ꞗọ, làm ꞗọ lam kia, làm ꞗậy làm ꞗọ: deſte e daquelle modo: hoc & illo modo.

ꞗọ mạt: correr as mãos pollo rosto: leuiter tangere vultum.

ꞗờ. bạt ꞗờ. fazer cambetas: titubo, as.

ꞗở hăọc tlo: caderno de eſtudante: quaternio ſcholaſtici.

ꞗỡ: quebrarſe algũa couſa que ſe fas em padaços: frango, is. thuièn ꞗỡ ra: quebrarſe a embarcação: confringi nauim.

ꞗợ: molher caſada: vxor, is. léy ꞗơ: caſarſe: ducere vxorem. ꞗợ mọn, ꞗợ lễ; concubina, æ. rảy ꞗợ, để ꞗơ: deſcaſarſe: repudiare

vxorem. quod apud Annamitas fit confringendo baccillos quibus vtuntur ad edendum & vnam monetam æream; partem dando vxori & alteram retinendo: apud nobiliores etiam conſcribitur libellus repudij.

ꞗóc lếy: tomar com ambas as maõs: capere ambabus manibus. alij. buóc. một ꞗóc: hum punhado: pugnus plenus.

ꞗóc, mình ꞗóc: corpo: corpus, oris. cả ꞗóc: corpo grande: magna ſtatura.

ꞗóc, cái ꞗóc: peça de ſeda: ſericum, i.

ꞗồi hồ: estender colla ou couſa liquida: dilato, as.

ꞗôi: geſſo: gypſum, i.

ꞗôi, chim chia ꞗôi: alueloa: alauda, æ.

ꞗối: iuntamente: ſimul. di ꞗối: andar iuntamente: ire ſimul.

ꞗội: couſa apreſſada: properus, a, vm. viậc ꞗội: negotio apreſſado: negotium vrgens. ꞗội dĕạ: precipitado: præceps, ipitis.

ꞗơi, đao᷄ ꞗơi đấu: fazer medida eſcaſſa: parcè metiri.

ꞗời, chúa ꞗời: o Rey chamar a conſelho: vocari ad conſilium à Rege .

ꞗời, vide, vời.

ꞗốn: coſtume, mos, ris.

ꞗốn: fundamento: fundamentum, i.

ꞗốn: cabedal: capitale, is. lỗ ꞗốn: perder do proprio: capitalis damnum pati.

ꞗốn, tu᷄ ꞗốn: tronco da familia: caput familiæ.

ꞗót mây: laurar rota: aptare vimen indicum ad ligandum. alij ꞗuót, vel vót.

ꞗót, chóc ꞗót[đính chính 4]: figura piramidal: pyramidalis figura.

ꞗú: tetas: vbera. ꞗú: ama de peito: nutrix, icis. ꞗú bõ: pays de criaçaõ: nutrix & nutritius, dicitur etiam de Patrem, & Matre veris. vide bõ.

ꞗua: Rey: Rex, gis. nunc Tunquini eſt ſolum titularis, quia Chúa omnia ad ſuum nutum diſponit. tâu ꞗua; honra que no fallar ſe da a eſſe Rey que reſponde a Voſſa Mageſtade: honor qui exhibetur inter loquendum illi Regi, ac ſi dicas, Veſtra Maieſtas.

đền ꞗua: os paços deſſe Rey; paltium illius Regis. phân ꞗua: a que del Rey: imploro Regem. ꞗua đánh chét: o Rey te mate: Rex te interimat, maledictum quo diabolum ſub nomine Regis in alium prouocant.

ꞗuà: vaſo de barro em que ſe bebe: vas quoddam fictile quo vtuntur ad bibendum.

ꞗuầng: quadrado: quadratus, a, vm.

ꞗuất; vnhas de leão, tigre, gato: vngues leonis, tigris, felis[đính chính 5]. ꞗuất chim: vnhas de aue de rapina: vngues auis rapacis.

ꞗuất áo: tirar com as mãos as rugas do veſtidò: manibus complanare veſtem.

ꞗuất: paſſar a mão leuemente: contrectare manu leuiter.

ꞗuất bút: temperar o pincel, pena: aptare penicillum, vel pennam.

ꞗui; allegre: hilaris, e.

ꞗui ꞗẽ: contentamento: gaudium, ij.

u᷄: cubertora de panella: operculum ollæ.

ꞗụ᷄[đính chính 6]: eſcondido: occultus, a, vm. ăn ꞗụu᷄: comer as eſcondidas: furtiuè comedere. ꞗụu᷄ biễn: enſeada do mar: ſinus maris.

ꞗưng: obedecer: obedio, is.

ꞗưng, nhà ꞗưng: coſinha: culina, æ.

ꞗửng: firme: firmus, a, vm. ꞗửng ꞗàng idem.

ꞗưng tinh: muito cedo: valdè mane.

  1. Gốc: ꞗáng được sửa thành ꞗàng: chi tiết
  2. Gốc: tlôm được sửa thành tlộm: chi tiết
  3. Gốc: ꞗể được sửa thành ꞗẻ: chi tiết
  4. Gốc: ꞗớt được sửa thành ꞗót: chi tiết
  5. Gốc: fellis được sửa thành felis: chi tiết
  6. Gốc: ꞗụu᷄ được sửa thành ꞗụ᷄: chi tiết