Page:Apte - English-Sanskrit Dictionary.pdf/9

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page needs to be proofread.


[Page9]

Afloat, a. {#plavamAna;#} ‘a rumour :is a.’ {#vArtA
prasutA.#}

Afoot, adv. {#paibhyAm;#} ‘set a.’ {#prArabh#} 1 A,
See Begin; ‘the army is a.’ {#pracalitaM
sainyaM;#} ‘going a.’ {#pAdaga, pAdacArin.#}

Afore, adv. {#agne, puraH, saMmukhaM.#} 2 {#pUrvaM, purA,
gatakAle;#} ‘a. said,’ {#pUrvokta, prAgukta.#} ‘a.
thought.’ s. {#pUrva-prAk-saMkalpitaM;#} ‘a. times,’
adv. {#purA.#}

Afraid, a. {#bhIta, bhayAnvita, zaMkAnvita;#} ‘to
be a.’ {#tras#} 1, 4 P, {#bhI#} 3 P, (with abl.).
2 {#A-zaMk#} 1 A, {#man#} 4 A.

Afresh, adv. {#punarapi, abhinavaM.#}

After, prep. {#anu#} pr. to roots, {#pazvAt;#} ‘to
go a.’ {#anugam, anusR,#} 1 P. 2 (of time)
{#paraM, anaMtaraM, UrdhvaM,#} (with abl.); ‘a. that’
{#tasmAtparaM, ptataUrdhvaM;#} ‘a. one another’ {#Amu-
-pUrvyeNa, anupUrvazaH.#} ‘a. 10 years’ {#dazavarSe
vyatIte;#} ‘a. eating’ {#bhojanAnaMtaraM; pazvAt#}
(gen.), {#anu#} in comp.; ‘a. a few days’
{#dineSu gacchatsu;#} by gerund, or {#pUrvakaM#} in
comp.; {#anAmayapraznapUrvakaM#} (S. 5); ‘he
waters tree a. tree’ {#vRkSaM vRkSaM siMcati;#} ‘in
a. time’ {#AgAmikAle, uttarakAle.#} 3 {#anu-
-sAreNa-sArataH, anurUpaM;#} ‘you write a. his
hand’ {#lekhane tasyAnukaroSi;#} ‘he is called
a. his grandfather’ {#sa pitAmahanAmnA'-
-bhidhIyate-Ahvayate;#} See Name. In comp.
e. g. ‘a. ages,’ ex. by {#uttara;#} ‘a.-ages’
{#uttarakAlaH; putrapautrAH;#} ‘a. all’ {#aMte, zeSe;#}
‘a. birth,’ s. {#jarAyu#} n. ‘a.-crop’ {#zasyasya
dvitIyasaMgrahaH;#} ‘a. glow’ s. {#sAyaM-saMdhyA-
-ekAzaH.#} ‘a.-inquiry,’ {#uttarajijJAsA;#}
‘a.-life’ {#AyuHzeSaH, uttaravayas#} n.; ‘a.
noon’ s. {#aparAhvaH, parAhvaH, vikAlaH;#} (a.)
{#aparAhvatana#} ({#nI#} f.), {#vaikAlika#} ({#kI#} f.);
‘a. pains,’ {#prasavottaravedanA.#} ‘a. thought,’
{#uttaraciMtA, anubodhaH.#} ‘a. wards’ {#pazcAt,
anaMtaraM, tataH paraM, paraM.#}

Again, adv. {#punaH, bhUyaH;#} ‘a. and a.’ {#bhUyo
bhUyaH, vAraMvAraM;#} ‘as much a.’ {#dviguNa#} a. 2
{#aparaM ca, anyacca, api ca.#} 3 (With verbs)
by {#prati#} pr.

Against, prep. {#prati-Abhi#} pr. to nouns;
{#prativAtaM#} ‘a. the wind’ &c. 2 {#abhimukhaM,
pratimukhaM, samukhaM,#} in comp. or with gen. 3
{#viruddhaM, pratikUlaM,#} or by {#atikramya;#} ‘a. my
order’ {#mama zAsanasya viruddhaM, zAsanamati-
-kramya-ullaMghya;#} ‘assist him a. his bro-
-ther’ {#bhrAtari baddhavairasya tasya sAhAyyaM kuru.#}
4 {#arthe, arthaM; Apadarthe dhanaM rakSet#} ‘should
lay by wealth a. (as a provision for)
calamities.’

Agape, a. {#jRMbhamANa;#} ‘with eyes a. with
astonishment’ {#vismayotphullalocana.#}

Agastric, a. {#jaTharazUnya.#}

Age, s. {#yugaM, kAlaH, samayaH.#} 2 {#vayas#} n.; ‘a.
of the world’ {#kalpaH;#} ‘old a.’ {#vRddhatvaM,
vArdhakyaM, vRddhabhAvaH, pariNataM vayas#} n. ‘come of
a.’ {#prAptavyavahAra;#} ‘of the same a.’ {#samakA-
-lIna, samAnavayaraka;#} ‘of age’ ex. by
{#varSIya#} a. {#varSAtmaka#} a.; ‘5 years of a.’
{#paMcavarSIya-varSAtmaka;#} ‘about 8 years of a,’
{#aSTavarSadezIya;#} ‘a. of majority’ {#yauvana-
-dazA, yauvanAvasthA; vyavahArajJatAdarzakavayas#} n.
‘he reached the 16th year of his a.’
{#SoDazavarSavayovasthAmaspRzat.#} -ed, a. {#vRddha.
jIrNa, purANa.#}

Agends, s. {#kAryakramapatra.#}

Agent, s. {#pratihastaH, pratinidhiH.#} 2 (in gram-
-mar) {#kartR#} m.; {#kArakaH, kAraH#} in comp. 3
{#hetuH, kAraNaM, sAdhanaM; zakti#} f. -Agency, s.
{#kartRtvaM, nirmAtRtvaM;#} ‘the action was done
through his a.’ {#tatkartRkA kriyA, tasya
sAhAyyena saMpAditA kriyA.#} 2 {#kAraNaM.#} 3 {#ni-
-yogipadaM, niyojyatvaM.#}

Agglomerate, v. t. {#saMci#} 5 U, {#ekatra-rAzI-
-kR#} 8 U.

Agglutinate, v. t. {#saMyuj#} 10., {#saMzliS#} c,
{#saMlagna#} a. {#kR#} 8 U, {#saMsaMj#} c.

Aggrandize, v. t. {#vi-saM-pra-vRdh#} c., {#Apyai#} c.,
{#edh#} c., {#sphAy#} c. ({#sphAvayati#}), {#utkRS#} 1 P,
{#upaci#} 5 U. -ment, s. {#vivRddhi#} f., {#unnati#}
f., {#abhyudayaH, utkarSaH, upacayaH, udayaH.#}

Aggravate, v. t. {#vRdh#} c., {#upaci#} 5 U, {#pravRddhiM
nI#} 1 P. 2 {#prakup#} c., {#saMkSubh#} c., {#uddIp#} c.
-ion, s. {#vRddhi#} f., {#upacayaH.#} 2 {#prakopanaM-NaM,
uddIpanaM.#}

Aggregate, s. {#saMgrahaH, samAhAraH, rAziH, sa
mUhaH, samudAyaH.#} -v. t. {#saMgrah#} 9 P, {#rAzIkR#}
8 U, {#saMci#} 5 U, {#ekatra. kR.#} -ed, a. {#ekIkRta,
samudita, saMcita, samAhRta.#} -ion, s. {#saMgrahaNaM,
rAzIkaraNaM.#} 2 {#samUhaH,#} See (s) above.

Aggress, v. i. ({#prathamaM#}) {#Akram#} 1 U, 4 P,
{#laMgh#} 1 A, 10, {#hiMsAraMbhaM kR#} 8 U. -ion, s.
{#A-ati-kramaH, laMghanaM.#} 2 {#prathamApakAraH. hiMsA
raMbhaH.#} -ive, a. {#prathamApakArin,#} ‘a. step’
{#hiMsAraMbhaH, prathamAkramaH.#} -or, s. {#prathamApakArakaH,
AkrAmakaH.#}

Aggrieve, v. t. {#ard#} 1 P or c., {#duHkhAku-
-lIkR#} 8 U, See Afflict.

Aghast, a. {#sasAdhvasa, bhayAbhibhUta.#} 2 {#visma-
-yAkula, Azvaryacakita.#}

Agile, a. {#laghu, capala, laghuzarIra.#}

Agitate, v. t. {#saM-vi-pra-kSubh#} c., {#AkulIkR#} 8 U,
{#udvij#} c.; {#dhU#} 5, 9 U, {#pramaMth#} 9 P, {#viluD#} c.
(water). 2 Discuss. q. v. -ed, a.