Le slet marcé

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Le slet marcé  (1930)  by Jepele Frontull
Ladin badiot Mareo
grafia moderna
Le slet marcé.


Storia da rí te 1 n at de Jepele Frontull


Porsones

Michl
Mozl paurs
Stofl
l' ostí
la ostira
post: plaza de na vila
tomp: marcé da sëra

I.

titolo:Michl y Mozl


(Plaza de na vila, dan l' ostaria na mësa con cater scagns) (Michl y Mozl vën con morones encër le spiné y cianta)


Mozl y Michl: (cianta)

Nos paurs sun bën de püri straciuns Les cutes é altes, i tiers bun marcé; laoré y stracé chël messunse vigne de, y canche l' ann ca é, püch s' unse sparagné.


Michl:

Ciostuns de coltöra posoc söl spiné portunse tai ciamps y tai pres por culté; d' isté spo adora messunse loé, fina tert spo da sëra polif vëgnel sié.


Mozl:

Mo n iade o l' ater unse ince n bun de, chël é canch' i jun con i bos a marcé; sc' i an spo da n tier n pü' de val' davagné, s' la dunse n pü' bona y stun a carté.


Michl:

Sce, sce, nos paurs sun pa bën de püri taifli nos; nos n' an nia co dagnora dër trep da laur y meseria. Ci che nos an da vëne – sii magari n polerin o n armont o l' ater – döt anfat – te ne ciafes nia lassora; mo döt ci che mësses cumpré, chël é cer daspaont; catö Mozl?


Mozl: (n' á entonü nia, ciara rodunta fora)


Michl: (le cüfa)

He tö!


Mozl:

Ci cunteste tö?


Michl:

I diji, ci ch' an mëss cumpré é cer daspaont.


Mozl:

A ensciö, a ensciö – cern d' armont aste marné; iu á mangé na jopa y na liagna, mo bën na liagna da n gran caliber – na liagna da fié.


Michl: (por se)

Stramacina! Plü n bel caliber co cösc ne mo sessi pa iu; i sun ince iu surt, mo tan surt co cösc tapo ne sunse empó no,

(scraia trep)

i á dit che döt ci ch' an cumpra é cer daspaont.


Mozl:

A sciö, sciö, ei; encö vál döt le de l' ont.


Michl: (por se)

Mo n te' tapo surt! An ne sciafia bel da baié nia empara.

(scraia)

Spo pa! I aste bën encö cumpré a töa fomena val' de bel?


Mozl:

Ci, n' aste nia ciafé da vëne töa pel?


Michl: (dessené)

I damani ci che t' as cumpré de ciüté?


Mozl:

Aaa, n revolver.


Michl:

Ci polber aste cumpré?


Mozl: (por se)

Iemenes, tremenes! É tal n ciüch surt,

(dadalt)

n revolver ái cumpré – n te' coscio co fej pum, pum, pum.


Michl:

Da ci adoreste pa tö n revolver?


Mozl:

Mio cian oressi slopeté.


Michl:

Te ci este ciumpedé?


Mozl: (dër dadalt)

Mio cian oressi slopeté.


Michl: (á capí)

Aaa, sën capësci, sën capësci; a ensciö, a ensciö – poa, poa, po poa, popopoooo, sën capësci; da cösta orëdla aldi feter mal, mo da cösta aldi pa cotan, sc' an baia tler. – Mo porcí oste pa slopeté le cian?


Mozl:

Porcí che por le cian n' ói nia paié la culta.


Michl:

Porcí ne n' oste pa nia paié la culta?


Mozl:

Ciodí ch' i n' á nia grosc.


Michl:

Ciodí n' aste pa nia grosc?


Mozl:

Ciodí ch' i á cumpré n revolver.


Michl:

Po da fá ci?


Mozl:

Aste cumpré porcí?


Michl:

A porcí poa. I damani: da fá ci con n revolver?


Mozl:

Mio cian ói slopeté.


II.

titolo:I medemi y Stofl.


Stofl: (vën con n rucsoch y n morin dal café laete)

, Che, che, che s' á encö slopeté?


Michl: (scraia trep)

Le cian ól slopeté.


Stofl: (dessené)

Öh, öh, öh, a me n' aste mino bria da scraié tan no, i ne sun mino surt no desco os dui, ch' i sëis surc desco n tapo. Spo pa, spo pa, spo pa, Mozl, este sté encontont da vëne i bos; portaraste bën na bursa plëna de grosc a ciasa?


Mozl:

Malencontont, püch ái ciafé lassora, püc scioldi porti a ciasa – i á cumpré n revolver, n revolver da slopeté le cian.


Michl:

Sën vëgnel belo endô con so revolver.


Stofl:

Po, po, porcí oste pa slopeté le cian?


Mozl:

Co dijte?


Stofl:

Porcí che t' os slopeté le cian?


Mozl:

I n' á nia scioldi da paié la culta.


Stofl:

Scioldi, scioldi araste bën, sce t' as vonü i bos?


Mozl:

I á cumpré n revolver.


Michl:

Spo tö Stofl, aste vonü le ciaval? Ci aste pa spo tö cumpré?


Stofl:

Vonü l' ái; con i grosc m' ái spo cumpré n motor.


Mozl:

Na naa, d' or ne n' édl mio revolver no, d' or no d' or;

(le mostra)

ester édl bën ma de fer, mo al mëna pa empó slafuns ch' an podess prësc gní surc. Orëise ch' i proi?

(mosöra cuntra ci – i atri sciampa)


Michl:

L' é mat! Cösc n' é nia massa bun de nes slopeté ël.

(scraia)

Mët ia to revolver, cösta n' é na massaria de i lascé ai mituns tla man ëra. – Sce Stofl, lascia mo odëi to motor!


Stofl: (tol fora le morin dal café)

N motor ái pa bën n solene; al dess avëi la forza de dui ciavai.


Mozl:

Co dijel? Ál vonü entramidui ciavai?


Michl:

Scuta, scuta, Mozl, tö ne capësces nia, tö ne n' aldes nia y tö baies dagnora tan da matorin.


Mozl:

Aaa propio, á töa ciavala belo jeté le polerin?


Stofl:

Tló se mostri sën mio motor.


Michl: (brancia ete le morin)

Cösc dess ester n motor? Cösc é n morin dal café y ciamó plën de rüja.


Mozl:

Ál ince vonü la grija?


Michl:

Scuta Mozl, t' es surt desco n parëi y entënes döt damat. – Cösc dess ester n motor? Po che t' á pa tló ensciö podü sassiné?


Stofl:

I sun jü pro chë vedla dles mascins fora Bornech y dijea: “An Motor möcht i kafn, an Motor”. Ëra mo dá ca cösta trapola y dijea: “Cösc é dër n bun motor, al pësa dui ciavai y te pos l' adoré por döt. Vá ma ete dal Nagler y láscele pro pa so berch, spo odaraste – al te mëna la mascin da forlé, la mascin da taié, la mascin dal lat, la mascin da cují y sc' ara mëss ester ince la cöna”.


Mozl: (a Michl)

Co, ne s' ésai nia gnüs a öna?


Michl:

O Stofl, Stofl, tló t' á la vedla n pü' bel sassiné.


Mozl:

Olá l' ál abiné?


Michl:

Mo Mozl! Tö entënes döt cant damat; iu á dit: tló t' á chë vedla dai motors sassiné n pü' bel.


Mozl:

Co, co, co dijte; á töa vacia, chë vedla, jeté le videl?


II.

titolo:I medemi y l' ostí.


Ostí: (vën ete, toss y dij)

Ha, ha, sce sce, bona sëra, bona sëra! Sce sce, n videl ëise da vëne? Po poa, n videl. Tö Michl, tö Mozl? Ci costa pa ensciö n te' videl? Ai é pa, desch' i á aldí, daldöt bun marcé, he he he?


Stofl:

Plü de bi vidí co chisc dui ne mo sessi iu. Ester ésai entramidui surc desco n parëi, önn plü dl ater; entëne entënai döt damat ci ch' an baia, spo vëgnel na bela confujiun adenfora.


Ostí:

He, he, he, he, sce, sce. Iu, surt ne fossi bën nia, mo madër cösta tos ái tan dassënn

(toss dio)

, la tos, la tos,

(scraia trep)

la toos.


Mozl:

Ci dijel?


Michl:

Al dij ch' al á tan la toos.


Mozl:

Po co, ne n' ál ciamó vonü sü bos?


Stofl: (al ostí)

Tló vëigheste sën.


Ostí: (a Mozl; scraia)

Po poa, hehe, Mozl á mefo le ponsier pa sü bos ël, hehe; te i aras bën vonü n pü' cers y portaras na bursa plëna de scioldi a ciasa?


Mozl:

Plëna de scioldi no; i á cumpré n revolver.


Michl:

Sën vëgnel belo endô con so revolver.


Ostí:

Hehe, po ci fejte pa con n revolver?


Mozl:

Slopeté le cian.


Ostí:

Po porcí oste pa slopeté le cian?


Mozl:

Porcí ch' i n' á nia scioldi da paié la culta.


Ostí:

Po tö ne n' aras scioldi, sce t' as vonü i bos!


Mozl:

Po sc' i á cumpré n revolver.


Ostí:

Hehe, po jonc, sontesse pö n pü' jö y palsede denanco jí a ciasa. Pa mia ciasa ne passa pa mai degügn dlungia ia zonza storje pro, düc sá ch' i á de bun vin; pói s' an porté n liter?


Düc: (ai se sonta y scraia)

Pórtene mat n liter, po poa, n liter bën, mo de chël bun.


Ostí:

I l' á döt bun, po poa, hehe!

(scraia trep)

Sofia, mia Sofia, pórtene sö n liter, hehe!


Mozl: (a Michl)

Che ál sën cherdé?


Michl:

Al á cherdé söa fomena, söa fomena ál cherdé, ara á ennom Sofia.


Mozl:

Co, co, na stria?


Michl:

Ta ta, taa, ta taji Mozl!


IV.

titolo:I medemi y Sofia.


Sofia: (vën con le vin – baia dër debota)

Bona sëra, bona sëra, mi cari, gnëise da marcé?


Düc:

Bona sëra!


Sofia:

Mozl, Michl, Stofl, bona sëra, bona sëra, sté n bun marcé, vonü bun, vonü bun? Cumpré val' de bel a ostes fomenes? N bel ciaz, n bel fazorel, n bel ciapel, o zonza val' de bel o valch de bun? I mëssi ma jí, i á i paoruns sora fü, ó dí le lat, ó dí, ói dí le smalz, le smalz – le smalz ái sora fü

(s' an vá)



I medemi zonza Sofia.


Düc: (ai jüta sö)

Eviva, bun pro, bun pro, bun pro! Ostí bun pro!


Ostí:

Eviva, bun pro! Boede ma y lascessal sëi bun;

(al publico)

sc' al ne n' é bën ince nia cis bun no, hehe!


Stofl:

Mo na fomena, Bastl, aste na famoja; la müsa i vá desco n motor debota.


Ostí:

Hehehe! Ater ch' ara i vá debota! Po po poo, massa defüga, i ne pordüji pa da dí nia, hehehe. I pó madër tigní la müsa y ëra mo fej dant la pordica, hehehe!


Stofl:

La mia é pa la medema ëra; ensnet pói pa belo endô m' arjigné – la pordica é pa belo stüdiada ëra. Tö pa Mozl, ci dijte pa tö? Aste ince na ria fomena?


Mozl: (a Michl)

Ci dijel?


Michl:

Al damana sce töa vedla é ince val' iade ria!


Mozl:

Sc' i á mia ciavala vedla dé ia?


Michl: (scraia trep)

Sce töa fomena é val' iade ria con te?


Mozl:

O poa, po poa, ater ch' ara é val' iade massa ria. Ensnet pói pa belo endô m' arjigné da aldí na pordica, o chël bën chël, po poa.


Michl:

Aa ensciö, aa ensciö, na pordica anse da aspeté ensnet canch' i roun a ciasa.


Stofl:

Canta os dui ch' i sëis surc y n' aldis nia döt, mo iu, iu, iu mëssi pa la entëne avisa - y tajé.


Michl:

O ater ater ch' i mëssi ince iu entëne. Mia vedla scraia che i parëis trëmora.


Ostí:

Ares é dötes anfat les ëres, hehehe; mo an ne pó fá ater co döré. Le proverb todësch dij: “Das Weib ist ein notwendiges Übel” hehehe. Cösc ó dí por ladin „sce na ëra á da ester ria, sce édl cinamai le malan co ne derza fora nia” hehehe.


Michl:

Canta tö Stofl, tö i portes empó n bel morin dal café a töa vedla; con chël ára pa bën ligrëza y n' é nia ria, sce te röes bën ince n pü' tert a ciasa.


Stofl:

Porcio! Co pói sën fá? Iu á albü la intenziun da cumpré n motor y ëra mo dá n morin dal café.


Ostí:

Ci, ci, ci aste?


Stofl:

Te chë botëga dles mascins sunse jü ete por cumpré n motor, y sën mo dijon tló che cösc é n morin dal café; iu ne sâ iu coche i motors ciarâ fora.


Ostí:

Tló este gnü n pü' bel sassiné, hehehe!


Stofl:

Po co pói pa sën fá? Tó zoruch ne le tolarára pa plü a bones.


Ostí:

Tló poste pa bel te cherí n avocat, hehehe. Cösc é n sbindl ël y i sbindli é mat i avocac bogn da sbindlené fora; sc' al ne foss degügn sbindli n' adorasson ince degügn avocac no.


Michl:

Po poa, Stofl, ciara pa l' avocat i é pa bën bun ala vedla ël. Mo jonc, boede, al é ora ch' i junse ennant zonza dál ca jopes ajies ensnet. – Ostí, tan sunse pa debit!


Ostí:

Paieste tö cösc liter, Michl?


Michl:

Stofl dess le paié; chël á vonü le ciaval y cumpré n motor.


Stofl:

Mozl dess le paié ch' al á vonü tan bun i bos.


Michl:

Aldeste, Mozl? Cösc liter deste paié!


Mozl:

Iu á cumpré n revolver iu, n revolver da slopeté le cian.


Stofl:

A ci mai; tló ne stunse a s' al mené önn söl ater. Ostí, tan ciafeste?


Ostí:

Cater lires, cater lires, hehehe:

(Stofl paia)

Iolan, iolan.

(ai lea sö y s' an ó jí)


Düc:

Aroeder, ostí, bona net!


Ostí:

Po, ciantenene ciamó öna, hehe, i ciantëis pa tan bel, i ëis tan de bones usc; con le cianté ái iu dagnora dër ligrëza. Le cianté é dagnora bel ël, hehehe. Al é belo le proverb todësch co dij: “Wo man singt, da laß dich nieder; böse Menschen haben keine Lieder” por ladin ól dí cösc: „pa n ostí co á de bun vin, vëgnel öt le tacuin, hehehe“.


Stofl:

O sce mët mo man Michl!


Michl: (mët man su, l' ultima parora spo düc)

Orun sën pié ia, al é cotan tert – tert a ciasa les vedles co speta tan ert – ert


Düc:

Diridiridiri, hosassassa…


Stofl:

Spo canche iu mazi te porta n slafun, - slafun m' aspeta la vedla te n piz con n mazun – mazun diridiri…


Mozl:

Dla vedla a ciasa ne n' ái da mo temëi, - temëi le revolver ad ëra spo i lasci odëi – odëi diridiri…


Ostí:

Porchël ch' i ciantëis tló sën düc tan bel – tan bel n liter nen lasci condüje sö snel – snel diridiri…

(dertan ch' ai cianta le refrain, cherda l' ostí)

Sofi, mia Sofi, pórtene n liter, de chël bun, dla bot te chël piz a man dërta, no te chël piz, olach' al é la sala dal' ega, jehehe.


VI.

titolo:I medemi y Sofia.


Sofia: (vën snel y jüta sö vin)

Brai, brai, bun sonel, bun, dër bun, dër bun; sontesse ma ca sën y boede, boede mat, boede y jütede sö y ciantede; i mëssi ma jí a ciaré che i soni ne s' abrojeri.

(s' an vá; l' ostí toss trep y düc se sonta).


VII.

titolo:I medemi zonza Sofia.


Michl:

Cösc püre ostí tló, sën ciafel la tos – la tos. Al dess ma gní ca tló y bëre con nos – con nos.


Stofl:

Eviva, eviva, eviva l' ostí, - l' ostí eviva, eviva, eviva söa bela Sofi – bela Sofi diridiri…


Mozl:

Eviva, eviva, eviva a nos – a nos eviva, eviva, eviva nüsc bos – nüsc bos diridiri…


Düc: (lea sö; al publico)

Eviva, eviva a os tló düc canc, patruns y patrones, fanceles y fanc diridiri…


fin