Bright's Anglo-Saxon Reader/The Phœnix

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Bright's Anglo-Saxon Reader
by James W. Bright
The Phœnix
11779Bright's Anglo-Saxon Reader — The PhœnixJames W. Bright


[Preserved in the Exeter MS.]

I

[edit]

Hæbbe ic gefrugnen    þætte is feor heonan
ēastdǣlum on    æþelast londa
fīrum gefrǣge.    Nis sē foldan scēat
ofer middangeard    mongum gefēre
foldāgendra    ac hē āfyrred is
þurh Meotudes meaht    manfremmendum.
Wlitig is sē wong eall,    wynnum geblissad
mid þām fægrestum    foldan stencum;
ǣnlīc is þæt īglond,    æþele sē Wyrhta,
mōdig, meahtum spēdig    sē þā moldan gesette.
Ðǣr bið oft open    ēadgum tōgēanes
onhliden hlēoþra wyn,    heofonrīces duru.
Þæt is wynsum wong,    wealdas grēne,
rūme under roderum.    nē mæg þǣr rēn n_e snāw,
nē forstes fnǣst    nē fȳres blæst,
nē hægles hryre,    nē hrīmes dryre,
nē sunnan hǣtu    nē sincaldu,
nē wearm weder    nē winterscūr
wihte gewyrdan    ac sē wong seomað
ēadig ond onsund;    is þæt æþele lond
blōstmum geblōwen.    Beorgas þǣr nē muntas
stēape nē stondað,    nē stanclifu
hēah hlīfiað,    swā hēr mid ūs,
nē dene nē dalu    nē dūnscrafu,
hlǣwas nē hlincas    nē þǣr hleonað oo
unsmēþes wiht;    ac sē æþela feld
wrīdað under wolcnum    wynnum geblōwen.
Is þæt torhte lond    twelfum hērra
folde fæðmrīmes,    swā ūs gefreogum glēawe
wītgan þurh wīsdōm    on gewritum cȳþað,
þonne ǣnig þāra beorga    þe hēr beorhte mid ūs
hēa hlīfiað    under heofontunglum.
Smylte is sē sigewong,    sunbearo līxeð,
wuduholt wynlīc;    wæstmas nē drēosað,
beorhte blēde,    ac þā bēamas ā
grēne stondað,    swā him God bibēad;
wintres ond sumeres    wudu bið gelīce
blēdum gehongen;    nǣfre brosniað
lēaf under lyfte,    nē him līg sceðeð
ǣfre tō ealdre,    ǣr þon edwenden
worulde geweorðe.    Swā īu wætres þrym
ealne middangeard,    mereflōd þeahte
eorþan ymbhwyrft,    þā sē æþela wong
ǣghwæs onsund    wið ȳðfare
gehealden stōd    hrēora wǣga
ēadig, unwemme,    þurh ēst Godes:
bīdeð swā geblōwen    oð bǣles cyme,
Dryhtnes dōmes,    þonne dēaðræced,
hæleþa heolstorcofan    onhliden weorþað.
Nis þǣr on þām londe    lāðgenīðla,
nē wōp nē wracu,    wēatācen nān,
yldu nē yrmðu,    nē sē enga dēað
nē līfes lyre,    nē lāþes cyme
nē synn nē sacu,    nē sārwracu
nē wǣdle gewin,    nē welan onsȳn
nē sorg nē slǣp,    nē swār leger
nē wintergeweorp,    nē wedra gebregd
hrēoh under heofonum,    nē sē hearda forst
caldum cylegicelum    cnyseð ǣnigne.
Þǣr nē hægl nē hrīm    hrēosað tō foldan,
nē windig wolcen,    nē þǣr wæter fealleþ
lyfte gebysgad;    ac þǣr lagustrēamas,
wundrum wrǣtlīce    wyllan onspringað,
fægrum flōdwylmum    foldan leccaþ,
wæter wynsumu    of þæs wuda midle,
þā mōnþa gehwām    of þǣre moldan tyrf
brimcald brecað,    bearo ealne geondfarað
þrāgum þrymlīce:    is þæt Þēodnes gebod
þætte twelf sīþum    þæt tīrfæste
lond geondlāce    laguflōda wynn.
Sindon þā bearwas    blēdum gehongne
wlitigum wæstmum:    þǣr nē waniað ō
hālge under heofonum    holtes frætwe
nē feallað þǣr on foldan    fealwe blōstman,
wudubēama wlite;    ac þǣr wrǣtlīce
on þām trēowum symle    telgan gehladene,
ofett ednīwe    in ealle tīd,
on þām græswonge    grēne stondaþ
gehroden hyhtlīce    Hāliges meahtum
beorhtast bearwa.    Nō gebrocen weorðeð
holt on hīwe,    þǣr sē hālga stenc
wunaþ geond wynlond;    þæt onwended nē bið
ǣfre tō ealdre,    ǣr þon endige
frōd fyrngeweorc    sē hit on frymþe gescēop.

II

[edit]

Ðone wudu weardaþ    wundrum fæger
fugel feðrum strong,    sē is Fēnix hāten.
Þǣr sē anhaga    eard bihealdeþ,
dēormōd drohtað;    nǣfre him dēaþ sceþeð
on þām willwonge,    þenden woruld stondeþ.
Sē sceal þǣre sunnan    sið behealdan
andongēan cuman    Godes condelle,
glædum gimme,    georne bewitigan,
hwonne ūp cyme    æðelast tungla
ofer ȳðmere    ēstan līxan,
Fæder fyrngeweorc    frætwum blīcan,
torht tācen Godes.    Tungol bēoð āhȳded,
gewiten under waðeman    westdǣlas on,
bidēglad on dægrēd,    and sēo deorce niht
won gewīteð;    þonne wāðum strong
fugel feðrum wlonc    on firgenstrēam
under lyft, ofer lagu    lōcað georne,
hwonne ūp cyme    ēastan glīdan
ofer sid_ne sǣ    swegles lēoma.
Swā sē æðela fugel    æt þām ǣspringe
wlitigfæst wunað    wyllestrēamas,
þǣr sē tīrēadga    twelf sīðum hine
bibaðað in þām burnan,    ǣr þæs bēacnes cyme,
swegelcondelle,    and symle swā oft
of þām wilsuman    wyllgespryngum
brimcald beorgeð    æt baða gehwylcum.
Siððan hine sylfne    æfter sundplegan
hēahmōd hefeð    on hēanne bēam,
þonan ȳðast mæg    on ēastwegum
sīð bihealdan,    hwonne swegles tapur
ofer holmþræce    hǣdre blīce,
lēohtes lēoma.    Lond bēoð gefrætwad,
woruld gewlitegad,    siððan wuldres gim
ofer geofones gong    grund gescīneð
geond middangeard,    mǣrost tungla.
Sōna swā sēo sunne    sealte strēamas
hēa oferhlīfað,    swā sē haswa fugel
beorht of þæs bearwes    bēame gewīteð,
fareð feðrum snell    flyhte on lyfte,
swīnsað and singeð    swegle tōgēanes.
Þonne bið swā fæger    fugles gebǣru,
onbryrded brēostsefa,    blissum hrēmig;
wrīxleð wōðcræfte    wundorlīcor
beorhtan reorde,    þonne ǣfre byre monnes
hȳrde under heofonum,    siððan Hēahcyning,
wuldres wyrhta,    woruld staðelode,
heofon and eorðan.    Biþ þæs hlēoðres swēg
eallum songcræftum    swētra and wlitigra
and wynsumra    wrenca gehwylcum;
nē magon þām breahtme    bȳman nē hornas,
nē hearpan hlyn,    nē hæleða stefn
ǣnges on eorðan,    ne organan swēg,
hlēoðres geswīns,    nē swanes feðre,
nē ǣnig þāra drēama    þe Dryhten gescōp
gumum tō glīwe    in þās gēomran woruld!
Singeð swā and swīnsað    sǣlum geblissad,
oþ þæt sēo sunne    on sūðrodor
sǣged weorðeð;    þonne swīað hē
and hlyst gefēð,    hēafde onbrygdeð,
þrīst þonces glēaw,    and þrīwa ascæceð
feðre flyhthwate;    fugol bið geswīged.
Symle hē twelf sīðum    tīda gemearcað
dæges and nihtes.    Swā gedēmed is
bearwes bīgengan,    þæt hē þǣr brūcan mōt
wonges mid willum,    and welan nēotan,
līfes and lissa,    londes frætwa,
oþ þæt hē þūsende    þisses līfes,
wudubearwes weard,    wintra gebīdeþ.
Ðonne bið gehefgad    haswigfeðra,
gomol gearum frōd,    grēne eorðan
āflȳhð fugla [wynn],    foldan geblōwene,
and þonne gesēceð    sīde rīce
middangeardes,    þǣr nō men būgað
eard and ēðel.    Þǣr hē ealdordōm
onfēhð foremihtig    ofer fugla cynn,
geþungen on þēode,    and þrāge mid him
wēsten weardað.    Þonne wāðum strong
west gewīteð    wintrum gebysgad
flēogan feðrum snel;    fuglas þringað
ūtan ymbe æðelne;    ǣghwylc wille
wesan þegn and þēow    þēodne mærum,
oð þæt hē gesēceð    Syrwara lond
corðra mǣste.    Him sē clǣne þǣr
oðscūfeð scearplīce,    þæt hē in scade weardað,
on wudubearwe,    wēste stōwe
biholene and bihȳdde    hæleða monegum,
þǣr hē heanne bēam    on holtwuda
wunað and weardað,    wyrtum fæstne
under heofunhrōfe,    þone hātað men
Fēnix on foldan,    of þæs fugles noman.
Hafað þām trēowe forgiefen    tīrmeahtig Cyning,
Meotud moncynnes,    mīne gefrǣge,
þæt hē āna is    ealra bēama
on eorðwege    ūplǣdendra
beorhtast geblōwen;    ne mæg him bitres wiht
scyldum sceððan,    ac gescylded ā
wunað ungewyrded,    þenden woruld stondeð.

III

[edit]

Ðonne wind ligeð,    weder bið fæger,
hlūttor heofones gim    hālig scīneð,
bēoð wolcen tōwegen,    wætra þrȳðe
stille stondað,    bið storma gehwylc
āswefed under swegle,    suðan blīceð
wedercondel wearm,    weorodum lȳhteð;
þonne on þām telgum    timbran onginneð,
nest gearwian,    bið him nēod micel
þæt hē þā yldu    ofestum mōte
þurh gewittes wylm    wendan tō līfe,
feorh geong onfōn.    Þonne feor and nēah
þā swētestan    somnað and gædrað
wyrta wynsume    and wudublēda
tō þām eardstede,    ǣþelstenca gehwone
wyrta wynsumra,    þe Wuldorcyning,
Fæder frymða gehwæs,    ofer foldan gescōp
tō indryhtum    ælda cynne,
swētes under swegl.    Þǣr hē sylf biereð
in þæt trēow innan    torhte frætwe;
þǣr sē wilda fugel    in þām wēstenne
ofer hēanne bēam    hūs getimbreð
wlitig and wynsum,    and gewīcað þær
sylf in þām solere, and ymbseteð ūtan
in þām lēafsceade    līc and feðre
on healfa gehwām    hālgum stencum,
and þām æðelestum eorðan blēdum.
Siteð sīðes fūs, þonne swegles gim
on sumeres tīd    sunne hātost
ofer sceadu scīneð,    and gesceapu drēogeð,
woruld geondwlīteð;    þonne weorðeð his
hūs onhǣted    þurh hādor swegel,
wyrta wearmiað,    willsele stȳmeð
swētum swæccum,    þonne on swole byrneð
þurh fȳres feng    fugel mid neste:
bǣl bið onǣled;    þonne brond þeceð
heorodrēorges hūs,    hrēoh ōnetteð,
fealo līg feormað    and Fēnix byrneð
fyrngēarum frōd.    Þonne fȳr þigeð
lǣnne līchoman,    līf bið on sīðe,
fǣges feorhhord,    þonne flǣsc and bān
ādlēg ǣleð.    Hwæðre him eft cymeð
æfter fyrstmearce    feorh ednīwe.
Siððan þā ȳslan    eft onginnað
[æfter līgþræce    lūcan tōgædre]
geclungne tō clēowne,    þonne clǣne bið
beorhtast nesta    bǣle forgrunden,
heaðorōfes hūs:    hrā bið ācōlad,
bānfæt gebr_ocen,    and sē bryne sweðrað.
þonne of þām āde    æples gelīcnes
on þǣre ascan bið    eft gemēted,
of þām weaxeð wyrm    wundrum fæger,
swylce hē of ǣgē    ūt ālǣde
scīr of scylle;    þonne on sceade weaxeð,
þæt hē ǣrest bið    swylce earnes brid,
fæger fugeltimber;    þonne furðor gēn
wrīdeð on wynnum,    þæt hē bið wæstmum gelīc
ealdum earne,    and æfter þon
feðrum gefrætwad,    swylc hē æt frymðe wæs,
beorht geblōwen;    þonne brǣd weoðeð
eal ednīwe    eft ācenned,
synnum āsundrad,    sumes onlīce
swā mon tō andleofne    eorðan wæstmas
on hærfeste    hām gelǣdeð,
wiste wynsume,    ǣr wintres cyme
on rypes tīman,    þȳ lǣs hī rēnes scūr
āwyrde under wolcnum;    þǣr hī wraðe mētað
fōdorþege geflēan,    þonne forst and snāw
mid ofel.lnægne    eor_an per,eā
wintergewǣdum;    of þām wæstmum sceal
eorla ēadwela    eft ālǣdan
þurh cornes gecynd,    þe ǣr clǣne bið
sǣd onsāwen,    þonne sunnan glǣm
on lenctenne    līfes tācen
wecceð woruldgestrēon,    þæt þā wæstmas bēoð
þurh āgne gecynd    eft ācende,
foldan frætwe: swā sē fugel weorðeð,
gomel æfter gēarum,    geong ednīwe
flǣsce bifongen.    Nō hē fōddor þigeð
mete on moldan,    memne meledēawes
dǣl gebryge,    sē drēoseð oft
æt middre nihte;    bī þon sē mōdga his
feorh āfēdeð,    oð þæt fyrngesetu
āgenne eard    eft gesēceð.

IV

[edit]

Þonne bið āweaxen    wyrtum in gemonge
fugel feðrum deal,    feorð bið nīwe
geong geofona ful, þonne hē of grēote his
līc leoðucræftig,    þæt ǣr līg fornōm,
somnað swoles lāfe,    searwum gegædrað
bān gebrosnad    æfter bǣlþræce,
and þonne gebringeð    bān and ȳslan,
ādes lāfe,    eft ætsomne,
and þonne þæt wælrēaf    wyrtum bitelað
fægre gefrætwed.    Þonne āfȳsed bið
āgenne eard    eft tō sēcan,
þonne fōtum ymbfēhð    fȳres lāfe,
clām biclyppeð    and his cȳððu eft
sunbeorht gesetu    sēceð on wynnum
ēadig ēðellond.    Eal bið genīwad
feorh and feðerhoma,    swā hē æt frymðe wæs,
þā hine ǣrost God    on þone æðelan wong
sigorfæst sette.    Hē his sylfes þǣr
bān gebringeð,    þā ǣr brondes wylm
on beorhstede    bǣle forþylmde,
ascan tō ēacan.    þonne eal geador
bebyrgeð beaducræftig    bān and ȳslan
on þām ēalonde.    Bið him ednīwe
þǣre sunnan segn,    þonne swegles lēoht,
gimma gladost,    ofer gārsecg ūp,
æðeltungla wyn,    ēastan līxeð.
Is sē fugel fæger    forweard hīwe,
blēobrygdum fāg    ymb þā brēost foran.
Is him þæt hēafod    hindan grēne,
wrǣtlīce wrīxleð,    wurman geblonden.
Þonne is sē finta    fægre gedǣled,
sum brūn, sum basu,    sum blācum splottum
searolīce beseted.    Sindon þā fiþru
hwīt hindanweard,    and sē hals grēne
nioðoweard and ufeweard,    and þæt nebb līxeð
swā glæs oððe gim,    geaflas scȳne
innan and ūtan.    Is sēo ēaggebyrd
stearc and hīwe    stāne gelīcast,
gladum gimme,    þonne in goldfate
smiða orþoncum    biseted weorðeð.
Is ymb þone swēoran,    swylce sunnan hring,
bēaga beorhtast    brogden feðrum.
Wrætlīc is sēo womb neoðan,    wundrum fæger,
scīr and scȳne.    Is sē scyld ufan
frætwum gefēged    ofer þæs fugles bæc.
Sindon þā scancan    scyllum biweaxen,
fealwe fotas.    Se fugel is on hīwe
ǣghwæs ǣnlīc,    onlīcost pēan,
wynnum geweaxen,    þæs gewritu secgað.
Nis hē hinderweard,    nē hygegælsa,
swār nē swongor,    swā sume fuglas,
þā þe late þurh lyft    lācað fiðrum,
ac hē is snel and swift    and swīðe leoht,
wlitig and wynsum,    wuldre gemearcad.
ēce is sē æðeling    sē þe him þæt ēad gefeð!
Þonne hē gewīteð    wongas sēcan,
his ealdne eard,    of þisse ēðeltyrf.
Swā sē fugel flēogeð,    folcum oðēaweð
mongum monna    geond middangeard,
þonne somnað    sūðan and norðan,
ēastan and westan,    ēoredciestum,
farað feorran and nēan    folca þrȳðum
þǣr hī scēawiað    Scyppendes giefe
fægre on þām fugle,    swā him ǣt fruman sette
sigora Sōðcyning    sēllīcran gecynd,
frætwe fægerran    ofer fugla cyn.
Þonne wundriað    weras ofer eorþan
wlite and wæstma,    and gewritum cȳðað
mundum mearciað    on marmstāne,
hwonne sē dæg and sēo tīd    dryhtum geēawe
frætwe flyhthwates.    Þonne fugla cynn
on healfa gehwām    hēapum þringað,
sīgað sīdwegum,    songe lofiað,
mǣrað mōdigne    meaglum reordum,
ond swā þone hālgan    hringe beteldað
flyhte on lyfte:    Fenix biþ on middum,
þrēatum biþrungen.    Þēoda wlītað,
wundrum wafiað,    hū sēo wilgedryht
wildne weorðiað,    worn æfter oðrum,
cræftum cȳðað    and for cyning mǣrað
lēofne lēodfruman,    lǣdað mid wynnum
æþelne tō earde,    oþþæt sē ānhoga
oðflēogeð, feðrum snel,    þæt him gefylgan nē mæg
drȳmendra gedryht,    þonne duguða wyn
of þisse eorþan tyrf    ēðel sēceð.

V

[edit]

Swā sē gesǣliga    æfter swylthwīle
his ealdcȳððe    eft genēosað,
fǣgre foldan;    fugelas cyrrað
from þām gūðfrecan    gēomormōde
eft tō earde.    þonne sē æðeling bið
giong in geardum.    God āna wāt,
Cyning ælmihtig,    hū his gecynde bið,
wīfhādes þe weres:    þæt nē wāt ǣnig
monna cynnes,    būtan Meotod āna,
hū þā wīsan sind    wundorlīce,
fæger fyrngesceap,    ymb þæs fugles gebyrd!
Þǣr sē ēadga mōt    eardes nēotan,
wyllestrēama    wuduholtum in,
wunian in wonge,    oð þæt wintra bið
þūsend urnen:    þonne him weorðeð
ende līfes;    hine ād þeceð
þurh ǣled fȳr:    hwæðre eft cymeð
āweaht wrǣtlīce    wundrum tō līfe.
For þon hē drūsende    dēað nē bisorgað,
sāre swyltcwale,    þe him symle wāt
æfter līgþræce    līf ednīwe,
feorh æfter fylle,    þonne fromlīce
þurh briddes hād    gebrēadad weorðeð
eft of ascan,    edgeong weseð
under swegles hlēo.    Bið him self gehwæðer
sunu and swǣs fæder,    and symle ēac
eft yrfeweard    ealdre lāfe.
Forgeaf him sē meahta    moncynnes Fruma
þæt hē swā wrǣtlīce    weorðan sceolde
eft þæt ilce    þæt hē ǣr þon wæs,
feðrum bifongen,    þēah hine fȳr nime.

VI

[edit]

Swā þæt ēce līf    ēadigra gehwylc
æfter sārwræce    sylf gecēoseð
þurh deorcne dēað,    þæt hē Dryhtnes mōt
æfter gēardagum    geofona nēotan
on sindre-amum,    and siððan ā
wunian in wuldre    weorca tō lēane.
Þisses fugles gecynd    fela gelīces
bi þām gecornum    Crīstes þegnum
bēacnað in burgum,    hū hī beorhtne gefēan
þurh Fæder fultum    on þas frēcnan tīd
healdaþ under heofonum,    and him hēanne blǣd
in þām ūplican    ēðle gestrynað.
Habbað wē geāscad    þæt sē ælmihtiga
worhte wer and wīf    þurh his wundra spēd,
ond hī þā gesette    on þone sēlestan
foldan scēata,    þone fīra bearn
nemnað neorxnawong,    þǣr him nǣnges wæs
ēades onsȳn,    þenden ēces word,
hālges hlēoðorcwide,    healdan woldan
on þām nīwan gefēan.    Þǣr him nīð gescōd,
ealdfēondes æfest,    sē him ǣt gebēad,
bēames blēde,    þæt hī bū þēgun
æppel unrǣdum    ofer ēst Godes,
byrgdon forbodene.    Þær him bitter wearð
yrmþu æfter ǣte    and hyra eaferum swā,
sārlīc symbel    sunum and dohtrum:
wurdon tēonlīce    tōðas idge
āgeald æfter gylte;    hæfdon Godes yrre,
bittre bealosorge;    þæs þā byre siððan
gyrne onguldon,    þe hī þæt gyfl þēgun
ofer ēces word.    For þon hī ēðles wyn
gēomormōde    ofgiefan sceoldon
þurh nǣdran nīð,    þā hīo nearwe biswac
yldran ūsse    in ǣrdagum
þurh fǣcne ferð,    ðæt hī feor þonan
in þas dēaðdene    drohtað sōhton,
sorgfulran gesetu.    Him wearð sēlle līf
heolstre bihȳded,    and sē hālga wong
þurh fēondes searo    fæste bitȳned
wintra mengu,    oð þæt Wuldorcyning
þurh his hidercyme    hālgum tōgēanes,
moncynnes gefēa,    mēðra frēfrend,
ond sē anga hyht,    eft ontȳnde.

VII

[edit]

Is þon gelicast,    þæs þe ūs leorneras
wordum secgað,    and writu cȳðað,
þises fugles gefær,    þonne frōd ofgiefeð
eard and ēðel,    and geealdad bið,
gewīteð wērigmōd,    wintrum gebysgad,
þǣr hē holtes hlēo    hēah gemēteð,
in þām hē getimbreð    tānum and wyrtum
þam æðelestum    eardwīc nīwe,
nest on bearwe:    bið him nēod micel,
þæt hē feorhgeong eft    onfōn mōte
þurh līges blæst    līf æfter dēaðe,
edgeong wesan,    and his ealdcȳððu
sunbeorht gesetu,    sēcan mōte
æfter fȳrbaðe.    Swā þā foregengan
yldran ūsse,    ānforlēton
þone wlitigan wong    and wuldres setl
lēoflic on lāste,    tugon longne sīð
in hearmra hond,    þǣr him hettende
earme āglǣcan,    oft gescōdan.
Wǣron hwæðre monge,    þā þe Meotude wel
gehȳrdun under heofonum    hālgum þēawum,
dǣdum dōmlīcum,    þæt him Dryhten wearð
heofona Hēahcyning,    hold on mōde.
Þæt is sē hēa bēam    in þām hālge nū
wīc weardiað,    þǣr him wihte ne mæg
ealdfēonda nān    ātre sceððan
fācnes tācne,    on þā frēcnan tīd,
þǣr him nest wyrceð    wið nīða gehwām
dǣdum dōmlīcum    Dryhtnes cempa,
þonne hē ælmessan    earmum dǣleð,
dugeþa lēasum,    and him Dryhten gecȳgð,
Fæder on fultum,    forð ōnetteð,
lǣnan līfes    leahtras dwǣsceð,
mirce māndǣde,    healdeð Meotudes ǣ
beald in brēostum,    and gebedu sēceð
clǣnum gehygdum,    and his cnēo bigeð
æðele tō eorðan,    flyhð yfla gehwylc
grimme gieltas    for Godes egsan,
glædmōd gyrneð    þæt hē gōdra mǣst
dǣda gefremme:    þām bið Dryhten scyld
in sīða gehwane,    sigora Waldend,
weoruda Wilgiefa.    Þis þā wyrta sind,
wæstma blēde,    þā sē wilda fugel
somnað under swegle    sīde and wīde
tō his wīcstōwe,    þǣr hē wundrum fæst
wið nīða gehwām    nest gewyrceð.
Swā nū in þām wīcum    willan fremmað
mōde and mægne    Meotudes cempan,
mǣrða tilgað;    þæs him meorde wile
ēce ælmihtig    ēadge forgyldan.
Bēoð him of þām wyrtum    wīc gestaðelad
in wuldres byrig    weorca tō lēane,
þæs þe hī gehēoldan    hālge lāre
hāte æt heortan,    hige weallende
dæges and nihtes    Dryhten lufiað,
lēohte gelēafan    lēofne cēosað
ofer woruldwelan:    nē biþ him wynne hyht
þæt hȳ þis lǣne līf    long gewunien.
Þus ēadig eorl    ēcan drēames,
heofona hāmes    mid Hēahcyning
earnað on elne,    oð þæt ende cymeð
dōgorrīmes,    þonne dēað nimeð,
wiga wælgīfre,    wǣpnum geþrȳðed,
ealdor ānra gehwæs,    and in eorðan fæðm
snūde sendeð    sāwlum binumene
lǣne līchoman,    þǣr hī longe bēoð
oð fȳres cyme    foldan biþeahte.
Þonne monge bēoð    on gemōt lǣded
fȳra cynnes;    wile Fæder engla
sigora Sōðcyning,    seonoþ gehēgan,
duguða Dryhten,    dēman mid ryhte.
Þonne ǣrīste    ealle gefremmað
men on moldan,    swā sē mihtiga Cyning
bēodeð Brego engla,    bȳman stefne
ofer sīdan grund,    sāwla Nergend:
bið sē deorca dēað    Dryhtnes meahtum
ēadgum geendad;    æðele hweorfað,
þrēatum þringað,    þonne þēos woruld
scyldwyrcende    in scome byrneð
āde onǣled.    Weorðeð ānra gehwylc
forht on ferhðe,    þonne fȳr briceð
lǣne londwelan,    līg eal þigeð
eorðan ǣhtgestreon,    æpplede gold
gīfre forgrīpeð,    grǣdig swelgeð
londes frætwe.    Þonne on lēoht cymeð
ældum þisses    in þā openan tīd
fæger and gefēalic    fugles tācen,
þonne anwald eal    ūp āstelleð
on byrgenum,    bān gegædrad,
leomu līc somod,    and līfes gǣst,
fore Crīstes cnēo:    Cyning þrymlīce
of his hēahsetle    hālgum scīneð,
wlitig wuldres gim.    Wel biþ þām þe mōt
in þā gēomran tīd    Gode līcian!

VIII

[edit]

Þǣr þā līchoman,    leahtra clǣne
gongað glædmōde,    gǣstas hweorfað
in bānfatu,    þonne bryne stīgeð
hēah tō heofonum.    Hāt bið monegum
egeslic ǣled,    þonne ānra gehwylc
sōðfæst ge synnig,    sāwel mid līce
from moldgrafum    sēceð Meotudes dōm
forhtafæred.    Fȳr bið on tihte,
ǣleð uncyste.    Þǣr þā ēadgan bēoð
ǣfter wrǣchwīle    weorcum bifongen,
āgnum dǣdum:    þæt þā æþelan sind
wyrta wynsume,    mid þām sē wilda fugel
his sylfes nest    biseteð ūtan,
þæt hit fǣringa    fȳre byrneð,
forswēleð under sunnan,    and hē sylfa mid,
and þonne æfter līge    līf eft onfēhð
ednīwinga.    Swā bið ānra gehwylc
flǣsce bifongen    fīra cynnes,
ǣnlic and edgeong,    sē þe his āgnum hēr
willum gewyrceð    þæt him Wuldorcyning
meahtig ǣt þām mæþle    milde geweorðeð.
Þonne hlēoþriað    hālge gǣstas,
sāwla sōðfæste,    song āhebbað,
clǣne and gecorene,    hergað Cyninges þrym,
stefn æfter stefne,    stīgað tō wuldre
wlitige gewyrtad    mid hyra weldǣdum.
Bēoð þonne āmerede    monna gǣstas,
beorhte ābȳwde    þurh bryne fȳres.
Ne wēne þæs ǣnig    ælda cynnes,
þæt ic lygewordum    lēoð somnige,
wrīte wōðcræfte!    gehȳrað wītedōm
Iobes gieddinga!    Þurh gǣstes blǣd
brēostum onbryrded,    beald reordade,
wuldre geweorðad;    hē þæt word gecwæð:
'Ic þæt ne forhycge    heortan geþoncum,
þæt ic on mīnum neste    nēobed cēose,
hæle hrāwerig,    gewīte hēan þonan
on longne sīð,    lāme bitolden,
gēomor gūdǣda,    in grēotes fæðm
ond þonne æfter dēaðe    þurh Dryhtnes giefe
swā sē fugel Fēnix    feorh ednīwe
æfter ǣrīste    āgan mōte,
drēamas mid Dryhten,    þǣr sēo dēore scolu
lēofne lofiað.    Ic þæs līfes ne mæg
ǣfre tō ealdre    ende gebīdan,
lēohtes and lissa:    þēah mīn līc scyle
on moldærne    molsnad weorðan
wyrmum tō willan,    swā þēah weoruda God
æfter swylthwīle    sāwle ālȳseð
ond in wuldor āweceð.    Mē þæs wēn nǣfre
forbirsteð in brēostum,    þe ic in Brego engla
forðweardne gefēan    fæste hæbbe.'
Þus frōd guma    on fyrndagum
gieddade glēawmod,    Godes spelboda,
ymb his ǣriste    in ēce līf,
þæt wē þȳ geornor    ongietan meahten
tīrfæst tācen    þæt sē torhta fugel
þurh bryne bēacnað:    bāna lāfe
ascan and ȳslan,    ealle gesomnað
æfter līgbryne,    lædeþ siþþan
fugel on fōtum    tō frean geardum,
sunnan tōgēanes.    þǣr hī siþþan forð
wunað wintra fela,    wæstmum genīwad
ealles edgiong,    þǣr ǣnig ne mæg
in þām lēodscipe    lǣððum hwōpan.
Swā nū æfter dēaðe    þurh Dryhtnes miht
somod sīðiað    sāwla mid līce,
fægre gefrætwed,    fugle gelīcast
in ēadwelum    æðelum stencum,
þǣr sēo sōðfæste    sunne līhteð
wlitig ofer weoredum    in wuldres byrig.

IX

[edit]

Þonne sōðfæstum    sāwlum scīneð
hēah ofer hrōfas    Hǣlende Crīst;
him folgiað    fuglas scȳne,
beorhte gebrēdade,    blissum hrēmige,
in þām gladan hām,    gǣstas gecorene,
ēce tō ealdre.    þǣr him yfle ne mæg
fāh fēond gemāh    fācne sceððan:
ac þǣr līfgað ā    lēohte werede,
swā sē fugel Fēnix,    in freoðu Dryhtnes,
wlitige in wuldre.    Weorc ānra gehwæs
beorhte blīceð    in þām blīðan hām
fore onsȳne    ēces Dryhtnes
symle in sibbe,    sunnan gelīce,
þǣr sē beorhta be-ag,    brogden wundrum
eorcnanstānum    ēadigra gehwām
hlīfað ofer hēafde.    Heafelan līxað
þrymme beþeahte;    Þēodnes cynegold
sōðfæstra gehwone    sellīc glengeð
lēohte in līfe,    þǣr sē longa gefēa
ēce and edgeong,    ǣfre ne sweðrað,
ac hȳ in wlite wuniað,    wuldre bitolden
fægrum frætwum,    mid Fæder engla.
Ne bið him on þām wīcum    wiht tō sorge,
wrōht nē wēðel    nē gewindagas,
hungor sē hāta    nē sē hearda þurst,
yrmþu nē yldo:    Him sē æðela Cyning
forgifeð gōda gehwylc,    þǣr gǣsta gedryht
Hǣlend hergað    and Heofoncyninges
meahte mǣrsiað,    singað Metude lof.
Swīnsað sibgedryht    swēga mǣste
hǣdre ymb þæt hālge    hēahseld Godes;
blīðe blētsiað    Bregu sēlestan
ēadge mid englum,    efenhlēoðre þus:
"Sib sī þē, sōð God,    and snyttrucræft,
ond þē þonc sȳ    þrymsittendum
geongra gyfena,    gōda gehwylces!
Micel unmǣte    mægnes strengðu,
hēah and hālig!    Heofonas sindon
fægre gefylled,    Fæder ælmihtig,
ealra þrymma þrym,    þīnes wuldres,
ūppe mid englum    and on eorðan somod!
Gefreoða usic, frymþa Scyppend!    þū eart Fæder ælmihtig,
in hēannesse,    heofuna waldend!"
Þus reordiað    ryhtfremmende
mānes āmerede,    in þǣre mǣran byrig,
cyneþrym cȳðað,    Cāseres lof
singað on swegle    sōðfæstra gedryht:
'Þām ānum is    ēce weorðmynd
forð būtan ende;    næs his frymð ǣfre,
ēades ongyn!    þēah hē on eorðan hēr
þurh cildes hād    cenned wǣre
in middangeard,    hwæðre his meahta spēd
hēah ofer heofonum    hālig wunade,
dōm unbryce!    þēah hē dēaðes cwealm
on rōde trēow    ræfnan sceolde,
þearlīc wīte,    hē þȳ þriddan dæge
æfter līces hryre    līf eft onfēng
þurh Fæder fultum.    Swā Fēnix bēacnað,
geong in geardum,    Godbearnes meaht,
þonne hē of ascan    eft onwæcneð
in līfes līf,    leomum geþungen.
Swā sē Hǣlend ūs    helpe gefremede
þurh his līces gedāl,    līf būtan ende,
swā sē fugel swētum    his fiðru tū
ond wynsumum    wyrtum gefylleð,
fægrum foldwæstmum,    þonne āfȳsed bið.'
Þæt sindon þā word,    swā ūs gewritu secgað,
hlēoþor hāligra,    þe him tō heofonum bið
tō þām mildan Gode,    mōd āfȳsed
in drēama drēam,    þǣr hī Dryhtne tō giefe
worda and weorca    wynsumne stenc
in þā mǣran gesceaft    Meotude bringað,
in þæt lēohte līf.    Sȳ him lof symle
þurh woruld worulda    and wuldres blǣd,
ar_ and onwald,    in þām ūplican
rodera rīce!    Hē is on ryht Cyning
middangeardes    and mægenþrymmes
wuldre biwunden    in þǣre wlitigan byrig.
Hafað ūs ālȳfed    lucis auctor
þæt wē mōtun hēr    merueri
gōddǣdum begietan    gaudia in celo,
þǣr wē mōtun    maxima regna
sēcan and gesittan    sedibus altis,
lifgan in lisse    lucis et pacis,
āgan eardinga    almæ letitie,
brūcan blǣddaga,    blandem et mitem
gesēon sigora Frēan    sine fine,
and him lof singan    laude perenne,
ēadge mid englum.    Alleluia.