Excellent Ancient Adages, Together with Notes on the Writings of Chinese Romanized in the Hokkien Dialect/Chapter III.
Chapter III.
三字經
Sam Ju Keng.
人之初 性本善 性相近
jîn chi chhe sèng pún siēn sèng siong kūn
習相遠 苟不教 性乃遷
sĭp siong óan kór put kàu sèng nái chhien
教之道 貴以專 昔孟母
kàu chi tō kùi í choan sek bēng bó
擇鄰處 子不學 斷機杼
tĕk lîn chhú chú put hăk toàn ki thú
竇燕山 有義方 教五子
tōr ièn san iú gī hong kàu ngór chú
名俱揚 養不教 父之過
bêng kū iâng iáng put kàu hū chi kò
教不嚴 師之惰 子不學
kàu put giâm su chi tō chú put hăk
非所宜 幼不學 老何為
hui sór gî iū put hăk ló hô ûi
玉不琢 不成器 人不學
giŏk put tok put sêng khì jîn put hăk
不知義 為人子 方少時
put ti gī ûi jîn chú hong siàu sî
親師友習禮儀香九齡
chhin su iú sĭp lé gí hiang kiú lêng
能溫席孝於親所當執
lêng un sěk hàu û chhin sór tong chip
融四歲能讓梨弟於長
iông sù sòe lêng jiāng lê tē û tiáng
宜先知首孝弟次見聞
gî sien ti siú hàu tē chhù kièn bûn
知某數識某文一而十
ti bór sòr sek bór bûn it jî sĭp
十而百百而千千而萬
sĭp jî pek pek jî chhien chhien jî bān
三才者天地人三光者
sam châi chiá thien tē jîn sam kong chiá
日月星三綱者君臣義
jĭt goăt seng sam kong chiá kun sîn gi
父子親夫婦順曰春夏
hū chú chhin hu hū sūn oăt chhun hey
曰秋冬此四時運不窮
oăt chhiu tong chhú sù si ūn put kiông
曰南北曰西東此四方
oăt lâm pok oăt se tong chhú sù hong
應乎中曰水火木金土
èng hōr tiong oăt súi hnór bŏk kim thór
此五行本乎數曰仁義
chhú ngór hêng pún hōr sòr oăt jîn gī
禮智信此五常不容紊
lé tì sìn chhú ngór siông put iông būn
稻粱菽麥黍稷此六穀
tō hông siok bĕk sú chek chhú liŏk kok
人所食馬牛羊雞犬豕
jîn sór sĭt má giû iâng ke khién sí
此六畜人所飼曰喜怒
chhú liŏk thiok jîn sór sū oăt hí nōr
曰哀懼愛惡欲七情具
oăt ai khū ài òr iŏk chhit chêng kū
匏土革木石金絲與竹
pâu thór kek bŏk sĕk kim ú si tiok
乃八音高曾祖父而身
nái pat im ko cheng chór hū jî sin
身而子子而孫自子孫
sin jî chú chú jî sun chū chú sun
至玄曾乃九族人之倫
chì gôan cheng nái kiú chŏk jîn chi lûn
父子恩夫婦從兄則友
hū chú in hu hū chiông heng chek iú
弟則恭長幼序友與朋
tē chek kiong tiáng iū sū iú ú pêng
君則敬臣則忠此十義
kung chek kèng sîn chek tiong chhú sĭp gi
人所同凡訓蒙須講究
jîn sór tông hoân hùn bông su káng kiù
詳訓詁明句讀為學者
siâng hùn kór bêng kù tōr ûi hăk chiá
必有初小學終至四書
pit iú chhe siáu hăk chiong chì sù su
論語者二十篇群弟子
lūn gú chiá ji sĭp phien kûn tē chú
記善言孟子者七篇止
kì sīen gân bēng chú chiá chhit phien chí
講道德說仁義作中庸
káng tō tek soat jîn gī chok tiong iông
乃孔伋中不偏庸不易
nái khóng khip tiong put phien iông put ĕk
作大學乃曾子自脩齊
chok tāi hăk nái cheng chú chū siu chê
至平治孝經通四書熟
chì tī pêng hàu keng thong sù su siŏk
如六經始可讀詩書易
jû liŏk keng sí khó thŏk si su ĕk
禮春秋號六經當講求
lé chhun chhiu hō liŏk keng tong káng kiû
有連山有歸藏有周易
iú liên san iú kui chông iú chiu ek
三易詳有典謨有訓誥
sam ĕk siông iú tién bôr iú hûn khò
有誓命書之奧我周公
iú sī bēng su chi ò ngór ki kong
作周禮著六官存治體
chok chiu lé tì liŏk koan chûn tī thé
大小戴注禮記述聖言
tāi siáu tài chù lé kì sŭt sèng gân
禮樂備曰國風曰雅頌
lé găk pī oăt kok hong oăt ngéy siōng
號四詩當諷詠詩既亡
hō sù si tong hóng ēng si kì bông
春秋作道淵源習禮義
chhun chhiu chok tō ien gôan sĭp lé gī
寓褒貶別善惡三傳者
gū po pién piet sien ok sam toān chiá
有公羊有左氏有穀梁
iú kong iâng iú chó sī iú kok liâng
經既明方讀子撮其要
keng kì bêng hong thŏk chú chhoat kî iàu
記其事五子者有荀楊
kì kî sū ngór chú chiá iú sûn iâng
文中子及老莊經子通
bûn tiong chú kĭp ló chong keng chú thong
讀諸史考世系知終始
thŏk chu sú khó sè hē ti chiong sí
自羲農至黃帝號三皇
chu hi lông chì hông tè hō sam hông
居上世唐有虞號二帝
ku siāng sè tông iú gû hō jì tè
相揖遜稱盛世夏有禹
siàng ip sùn chheng sēng sè hēy iú ú
商有湯周文武稱三王
siang iú thong chiu bûn bú chheng sam ông
夏傳子家天下四百載
hēy thôan chu key thien hā sù pek chái
遷夏社湯伐夏國號商
chhien hey siā thong hoat hēy kok hō siang
六百載至紂亡周武王
liŏk pek chái cià tiū bông chiu bú ông
始誅紂八百載最長久
sí tu tiū pat pek chái choè tiâng kiú
周轍東王綱墜逞干戈
chiu tiĕt tong ông kong tūi théng kan ko
尚游說始春秋終戰國
siāng iû sòe sí chhan chhiu chiong chièn kok
五霸強七雄出嬴秦氏
ngór pà kiông chhit hiông chhut êng chín si
始兼并傳二世楚漢爭
sí kiam pèng thoân ji sè chhór hàn cheng
高祖興漢業建至孝平
ko chór heng hàn giap kièn chì hàu pêng
王莽篡光武興為東漢
ông bóng chhoàn kong bú heng ûi tong hàn
四百年終于獻魏蜀吳
sù pek lièn chiông û hièn gūi siŏk gôr
爭漢鼎號三國迄兩晉
cheng hàn téng hō sam kok git liáng chìn
宋齊繼梁陳承為南朝
sòng chê kè liông tìn sêng ûi lâm tiâu
都金陵北元魏分東西
tor kim lêng pok goân gūi hun tong se
宇文周與高齊迨至隋
ú bûn chiu ú ko chê tāi chi sûi
一土宇不再傳失統緒
it thór ú put chài thoân sit thóng sū
唐高祖起義師除隋亂
tông ko chór khí gī su tû sûi loān
創國基二十傳三百載
chhòng kok ki jī sĭp thoân sam pek chái
梁滅之國乃改梁唐晉
liông biĕt chi kok nái kái liông tông chìn
及漢周稱五代皆有由
kĭp hàn chiu chheng ngór tāi kai iú iû
炎宋興受周禪十八傳
îam sòng heng siú chiu siên síp pat thoân
南北混遼金元爭宋鼎
lâm pok hùn liâu kim goân cheng sòng téng
天運環至帝昺元世租
thien ūn hoân chì tè péng gôan sè chór
始正位八十八共九帝
sí chèng ūi pat sĭp pat kiōng kiú tè
羣雄起太祖征國號明
kûn hiông khí thài chór cheng kok hō bêng
元順奔成祖繼立兩京
goân sūn phun sêng chór kè lĭp liáng keng
十七主至崇禎闖隨滅
sĭp chhit chú chì chông cheng chhoāng chĕk loān
順治立號大清臣民服
sūn tī lĭp hō tāi chheng sîn bîn hŏk
天下平歷代史全在茲
thien hā pêng lĕk tāi sú choân chāi chu
載治亂知興衰讀史者
chài tî loān ti heng soe thŏk sú chiá
考實錄通古今若親目
khó sĭt liŏk thong kór kim jiăk chhin bŏk
口而誦心而惟朝於斯
khór jî siōng sim jî ûi tiau û su
夕於斯昔仲尼師項橐
sĕk û su sek tiōng nî su hāng thok
古聖賢尚勤學趙中令
kór sèng hiên siōng khûn hăk tiāu tiong lēng
讀魯論彼既仕學且勤
thŏk lór lūn pí kì sū hăk chhniá khûn
披蒲編削竹簡彼無書
phì pôr phien siak tiok kán pí bû su
且知勉頭懸梁錐刺股
chhniá ti bién thôr hiêu liông chui chhì kór
彼不教自勤苦如囊螢
pí put kàu chū khûn khór jû lông êng
如映雪家雖貧學不輟
jû iàng soat key sui pîn hăk put toat
如負薪如掛角身雖勞
jû hū sin jû khoà kak sin sui lô
猶苦卓蘇老泉二十七
iû khór tok sor ló choân jī sĭp chhit
始發憤讀書籍彼既老
sí hoat hún thŏk su chĕk pí kì ló
猶悔遲爾小生宜早思
iû hoè tî jní siáu seng gî chó su
若梁灝八十二對大廷
jiăk liông hō pat sĭp jī tùi tāi têng
魁多士彼既成眾稱異
khoe to sū pí kì sêng chiòng chheng ī
爾小生宜立志瑩八歲
jní siáu seng gî lĭp chì êng pat sòe
能詠詩秘七歲能賦棋
lêng ēng si pì chhit sòe lêng hù kî
彼穎悟人稱奇爾幼學
pí éng gōr jîn chheng kî jní iū hăk
當效之蔡文姬能辨琴
tong haū chi chhài bûn ki lêng piēn khîm
謝道韞能詠吟彼女子
siā tō ùn lêng ēng gîm pí lú chú
且聰敏爾男子當自警
chhniá chhong bín ní lâm chú tong chū kéng
唐劉晏方七歲舉神童
tông liû àn hong chhit sòe kú sîn tông
作正字彼雖幼身已仕
chok chèng jū pí sui iū sin í sū
爾幼學勉而致有為者
ní iū hăk bién jî tì iú ûi chiá
亦若是犬守夜雞司晨
ĕk jiăk sī khién siú iā ke su sin
苟不學曷為人蠶吐絲
kór put hăk hat ûi jîn chhâm thòr si
蜂釀蜜人不學不如物
hong jiâng bĭt jîn put hăk put jû bŭt
幼而學壯而行上致君
iū jí hăk chòng jî hêng siōng tì kun
下澤民揚名聲顯父母
hā tĕk bîn iâng bêng seng hién hū bó
光於前埀於後人遺子
kong û chiên sûi û hōr jîn ûi chú
金滿籯我教子惟一經
kim boán êng ngór kàu chú î it keng
勤有功戲無益戒之哉
khûn iú kong hì bû ek kài chi chai
宜勉力
gî bién lĕk