Ælfric's Lives of Saints/17aug
sermo in laetania maiore [de auguriis].
001 Se apostol paulus ealra ðeoda lareoƿ manode ða cristenan þe he sylf ær to geleafan gebigde on anum pistole · is ærend-geƿrit · ðus cƿeðende.
003 Fratres · Spiritu ambulate · et desideria carnis Non perficietis · et cetera.
004 Mine gebroðra farað on gaste · is on gastlicre drohtnunga · ⁊ ne gefremme ge eoƿres flæsces lustas.
006 flæsc soðlice geƿinð ongean ðone gast · ⁊ se gast ongean flæsc ·
007 Þas ðincg soðlice · is se lichama · ⁊ seo saƿl · ƿinnað him be-tƿeonan.
008 Ac seo saƿl is ðæs flæsces hlæfdige · ⁊ hire gedafnað · heo simle geƿylde ða ƿylne · is flæsc · to hyre hæsum.
010 Þƿyrlice færð æt ðam huse þær seo ƿyln bið þære hlæfdian ƿissigend · ⁊ seo hlæfdige bið þære ƿylne underðeodd · sƿa bið eac þæs mannes líf on hinder gefadod · gif flæsc þe is brosnigendlic ⁊ deadlic · sceal geƿyldan þone gast ðe is ece · ⁊ unateorigendlic · to his fracodum lustū ðe hí buta fordoð · ⁊ to ecum tintregum gebringað ·
015 Se apostol cƿæð ·
015 Gif ge beoð þurh ðone gast gelædde · ðonne ne synd gé ná under ǽ ·
017 He cƿæð on oðre stoƿe ·
017 Nis nan ǽ rihtƿisū menn gesett · ac unrihtƿisum · ⁊ na under-þeoddum · Arleasum · ⁊ forscyldegodum · forðan þe seo ǽ · is se rihtƿise steor ne ge-gret þone rihtƿisan mid nanum yfele · ac heo geƿitnað þa unriht-ƿisan be heora geƿyrhtum ·
021 Se rihtƿisa soðlice ne þearf him ondrædan þa stiðan steora þe godes · ǽ · tæcð · gif he him sylfum styrð fram eallū stunt-nyssum ·
023 Paulus cƿæð · sƿutele synd þæs flæsces | ƿeorc · is forligr · ⁊ unclænnyss · estfulnyss · oððe galnyss · hæðen-gild · oððe unlybban · feondræden · ⁊ geflit · anda · ⁊ yrre · sacu · ⁊ tƿirædnyss · dƿollic lár · ⁊ nið · mansliht · ⁊ druncennyss · oferfyll · ⁊ oðre ðyllice · þe ic fore eoƿ secge sƿa sƿa ic fore [sæde] · forðan þa ðe ðyllice ƿeorc ƿyrcað · ne begitað hi godes rice ·
029 Gehƿa mot yfeles gesƿican · ⁊ gebetan · ac gif he ðurh-ƿunað on yfelnysse · ⁊ forsihð his scyppendes beboda · ⁊ deofla gecƿemð · þonne sceal he unðances on ecnysse ðroƿian · on ðam unadƿæscend-licum fyre · betƿux ðam ƿyrrestan ƿurm-cynne · þe næfre ne bið adyd · ac ceoƿað symle · þæra arleasra lichama · on ðam hellican lige ·
034 Eft cƿæð se apostol on oðrum pistole ·
034 Fratres · Nolite errare · Neque fornicarii · Neque idolis seruientes · Neque adulteri · Neque molles · Neque fures · Neque auari · Neque ebriosi · Neque maledici · Neque rapaces · regnum dei Non possidebunt ·
038 Mine gebroðra nelle ge dƿelian · naðor ne unriht-hæmeras · ne ða ðe hæðen-gildum þeoƿiað · ne ða þe oðre manna ƿif habbað · ne ða hnescan \superscript{vel ƿácmod} · synd þa ðe nane stiðnysse nabbað ongean leahtras · Ne ðeofas · ne gytseras · ne drinceras · synd þa ðe druncennysse lufiað · ne ƿyrgendras · þæra muð bið symle mid geættrode ƿyrigunge afylled · ne reaferas · nabbað hi næfre godes rice ·
044 He cƿæð þa git eft forð to þam folce ðus ·
044 Þis ge ƿæron · ac ge synd nu afeormode · ac ge synd gehalgode · ac ge synd geriht-ƿisode on drihtnes naman ures hælendes cristes · ⁊ on gaste ures godes ·
047 Deofol-gild bið man his drihten forlæte · ⁊ his cristendóm · ⁊ to deofollicum hæðenscype gebuge · bysmrigende his scyppend ·
Oðer deofolgild is derigendlic þære saƿle ·049
ðonne se man forsihð his scyppendes beboda ·
⁊ þa sceandlican leahtras begæð · þe se sceocca hine lærð ·
Þæs gastes ƿæstmas · synd þa godan ðeaƿas ·052
| se man lufige þone lifigendan god ·
⁊ hæbbe ða soðan lufe symle on his mode ·
⁊ ða gastlican blysse · ⁊ beo gesibsum ·
geðyldig · ⁊ ðolmod · ⁊ on ðeaƿum hæbbe
godnysse · ⁊ glæd mod · ⁊ manðƿærnysse ·
geleafan · ⁊ gemetfæstnysse · ⁊ modes clænnysse ·
⁊ forhæfednysse butan higeleaste ·
Nis nan · ǽ · ƿiðerræde þus geƿorhtum mannū ·060
ac ða þe cristes synd cƿylmiað heora flæsc ·
Sƿa hi nellað onbugan ðam bysmorfullū leahtrum ·062
ne ðam yfelum geƿilnungum · ac ƿinnað him to-geanes ·
oð hi sigefæste siðiað to criste ·
⁊ to ðam ecan ƿuldre · for ðam sceortan geƿinne ·
⁊ hi blyssiað on ecnysse bliðe mid criste ·
[Sermo sancto augustini de auguriis.]
Augustinus se snotera bisceop sæde eac on sumere béc ·067
Mine gebroðra þa leofestan · gelome ic eoƿ ƿarnode ·068
⁊ mid fæderlicre carfulnysse · ic eoƿ cuðlice manode ·
ge andsætan ƿiglunge þe unƿise men healdað ·
mid ealle forlætan sƿa sƿa geleaffulle men ·
forðan butan ic eoƿ ƿarnige · ⁊ þone ƿol eoƿ forbeode ·
ic sceal agyldan gescead þam soðfæstan deman
minre gymeleaste · ⁊ mid eoƿ beon fordemed ·
Nu alyse ic me sylfne ƿið god · ⁊ mid lufe eoƿ for-beode ·075
eoƿer nan ne axie þurh ænigne ƿicce-cræft ·
be ænigum ðinge · oððe be ænigre untrumnysse ·
ne galdras ne sece · to gremigenne his scyppend ·
forðan se ðe þys deð · se forlysð his cristen-dom.
⁊ bið þam hæðenum gelíc · þe hleotað be him sylfum
mid ðæs deofles cræfte þe hi fordeð on ecnysse ·
⁊ butan he ælmyssan · ⁊ mycele dædbote
his scyppende geoffrige · æfre he bið forloren ·
Hleotan man mot mid geleafan sƿa þeah084
on ƿoruld-ðingum butan ƿicce-cræfte ·
him deme seota · gif hi hƿæt dælan ƿillað ·
þis nis nan ƿiglung · ac bið ƿissung foroft ·
Eall sƿa gelice se ðe gelyfð ƿiglungum088
oððe be fugelum · oððe be fnorum ·
oððe be horsum · oððe be hundum ·
ne bið hé ná cristen · ac bið for-cuð ƿiðer-saca ·
Ne sceal nan man cepan be dagum092
on hƿilcum dæge he fare · oððe on hƿylcum he | gecyrre ·
forðan þe god gesceop ealle ða seofan dagas ·
þe yrnað on þære ƿucan oð þysre ƿorulde geendunge ·
Ac seðe hƿider faran ƿille · singe his paternoster ·096
⁊ credan · gif he cunne · ⁊ clypige to his dryhten ·
⁊ bletsige hine sylfne · ⁊ siðige orsorh
þurh godes gescyldnysse · butan ðæra sceoccena ƿiglunga ·
Us sceamað to secgenne ealle ða sceandlican ƿiglunga ·100
þe ge dƿæs-menn drifað · ðurh deofles lare ·
oððe on ƿifunge · oððe on ƿadunge ·
oððe on bryƿlace · oððe gif man hƿæs bitt
þonne hi hƿæt onginnað · oþþe him hƿæt bið acenned ·
Ac ƿite ge to soðan · se sceocca eoƿ lærð105
þyllice scincræftas · he eoƿre saƿla hæbbe
ðonne ge gelyfað his leas-brædnysse ·
Nu cƿyð sum ƿiglere ƿiccan oft secgað108
sƿa sƿa hit agæð mid soðum ðincge ·
Nu secge ƿe to soðan se ungeseƿenlica deofol110
þe flyhð geond þas ƿoruld · ⁊ fela ðincg gesihð
gesƿutelað þæra ƿiccan hƿæt heo secge mannum ·
þa beon fordone þe ðæne dry-cræft secað ·
Fela sædon þa dry-men · þurh deofles cræft ·114
Iamnes ⁊ mambres · sƿa sƿa moyses aƿrát ·
⁊ hi pharáo forlærdon mid heora lotƿrencum ·
oððæt he adranc on ðære deopan sǽ ·
Eall sƿa eac symon se sƿicola dry ·118
sƿa lange he ƿan ƿið petre · oð he ƿearð afylled ·
ða þa he ƿolde fleon to heofonum · he on feoƿer tobærst
⁊ sƿa ferde ƿælhreoƿ mid ƿite to helle ·
Fela oðre forferdon þe folgodon dry-cræfte ·122
sƿa sƿa ƿe on bocum rædað · ac heora racu is langsum ·
Ne sceal se cristena befrinan þa fulan ƿiccan124
be his gesundfulnysse · þeahðe heo secgan cunne
sum ðincg þurh deofol · forðan þe hit bið derigendlic ·
⁊ eall hit bið ættrig him of cymð ·
⁊ ealle his folgeras forfarað on ende ·
Sume men synd sƿa ablende · hi bringað heora lác129
to eorðfæstum stane · ⁊ eac to treoƿum ·
⁊ to ƿylspringum · sƿa sƿa ƿiccan tæcað ·
⁊ nellað under-standan · hu stuntlice hi doð ·
oððe hu se deada stán · oððe dumbe treoƿ
him mæge gehelpan · oððe hæle forgifan ·
| þone hi sylfe ne astyriað · of ðære stoƿe næfre ·
Se cristene man sceall clypian to his drihtne136
mid mode · ⁊ mid muðe · ⁊ his munda abiddan ·
he hine scylde ƿið deofles syrƿunga ·
⁊ besettan his hiht on ðone soðan god ·
se ðe ana geƿylt ealra gesceafta ·
he fore-sceaƿige be his gesundfulnysse ·
loca hu he ƿille · sƿa sƿa ealƿealdend god ·
Ƿe sceolan on ælcne timan · ⁊ on ælcere styrunge143
gebletsian us sylfe mid soðum geleafan ·
⁊ mid rode-tacne þa reðan aflian ·
for ðan þe se reða deofol ƿearð þurh ða rode ofer-sƿiðed ·
⁊ heo is ure sige-beacn ongean þone sceoccan á ·
Eac sume geƿitlease ƿíf farað to ƿega gelætum ·148
⁊ teoð heora cild þurh ða eorðan ·
⁊ sƿa deofle betæcað hi sylfe · ⁊ heora bearn ·
Sume hi acƿellað heora cild ærðam þe hi acennede beon ·151
oððe æfter acennednysse · hi cuðe ne beon ·
ne heora manfulla forligr ameldod ne ƿurðe ·
ac heora yfel is egeslic · ⁊ endeleaslic morð ·
Þær losað cild laðlice hæðen ·155
⁊ seo arleasa modor · butan heo hit æfre gebete ·
Sume hi ƿyrcað heora ƿogerum drencas ·157
oððe sumne ƿaƿan · hi hi to ƿife habbon ·
Ac þyllice sceandas sceolan siðian to helle ·159
þær hi æfre cƿylmiað on þam cƿealmbærum fyre
⁊ on egeslicum ƿitum · for heora geƿitleaste ·
Ac cristene men sceolan campian ƿið deofla162
mid strangum geleafan · sƿa sƿa gelærede cempan ·
⁊ forhogian þa hætsan · ⁊ ðyllice hæðen-gyld ·
⁊ þæs deofles dydrunga · ⁊ heora drihten arƿurðian ·
þonne gesihþ se deofol ge hine forseoð ·
⁊ him bið þonne ƿá on his aƿyrigedum mode ·
ge sƿa anræde beoð · ⁊ nimð andan to eoƿ ·
⁊ ƿile eoƿ gesƿencan mid sumere untrum-nysse ·
oððe sum eoƿre orf ardlice acƿellan ·
forðan þe he mot ælces mannes afandian ·
on manega ƿisan · hƿæðer his mod ƿille
abugan þurh ða ehtnysse fram ðam ælmihtigan gode ·
Ac ƿite ge to ƿissan se ƿælhreoƿa deofol174
ne mæg mannum derian mid nan|re untrumnysse
ne heora orf adydan butan drihtnes geþafunge ·
God is eall godnyss · ⁊ he æfre ƿel ƿile ·177
ac manna yfelnysse mod beon gestyrod ·
þonne geðafað god þam sceoccan for oft ·
he men gesƿence for heora mis-dædū ·
Us is to secenne gif ƿe gesƿencte beoð ·181
þa bote æt gode · na æt ðam gramlican ƿiccum ·
⁊ mid ealra heortan urne hælend gladian ·
forðan þe his mihte ne mæg nan ðincg ƿiðstandan ·
He cƿæð on his godspelle · buton godes dihte ·185
furðon an fugel ne befylð on deaðe ·
Ƿen is he ƿille beƿitan á his menn ·187
ge on life · ge on deaðe · þonne se lytla fugel
ne befylþ on grin butan godes ƿillan ·
Ure drihten adræfde deoflu mid his hæse of anum ƿodum menn ·190
Þa ƿæs ðær gehende · an heord sƿina ·191
⁊ \superscript{hi} sona bædon hi moston faran into ðam sƿynum ·
⁊ drihten geðafode þa ðam deoflum ·
Hi ða into þam sƿynum · ⁊ hi ealle aƿeddan ·194
⁊ urnon to ðære sǽ · ⁊ sona adruncon ·
Ne mæg se deofol mannum derian butan godes ðafunge ·196
ne heora ðincg amyrran · þonne hé ne moste faran
furðon on þa sƿín · butan him geðafode þæs se hælend ·
Gif us deofol drecð · oþþe ure þincg adyd199
getimað þonne sƿa for tƿam intingum ·
oþþe god sƿa þreað ure ðƿyrlican dæda ·
oððe he ure afandað on ðære frecednysse ·
⁊ se sceocca sceall asƿæman æt us ·
gif ƿe anræde beoð on urum geleafan ·
⁊ crist hine adræfð he us derian ne mæg
gif ƿe ða ehtnysse eadmodlice forberað ·
⁊ butan ceorunge symle gode þancige ·
Us becymð sƿa þeah eall þæt to gode ·208
gif ƿe beoð geðyldige · ⁊ þanciað urum drihtne ·
⁊ on ðære fandunge his fultumes biddað ·
seþe eaðelice mæg us æfre ahreddan
fram eallum fræcednyssum feondlicra costnunga ·
Læcedom is alyfed fram lichamena tyddernysse ·213
⁊ halige gebedu mid godes bletsunge ·
⁊ ealla oðre tilunga syndon andsæte gode ·
sƿa sƿa paulus aƿrat þysum | ƿordum cƿeðende ·
Ne mage ge samod drincan · ures drihtnes calic ·217
⁊ ðæs deofles cuppan · to deaðe eoƿre saƿle ·
⁊ ure drihten cƿæð · man gecƿæman ne mæg
tƿam hlafordum æt-somne · he ne forseo þone oðerne ·
ne ƿe ne magon gecƿæman · criste ⁊ deofle ·
Nu secgað sume menn him sceole gelimpan222
sƿa sƿa him gesceapan ƿæs · ⁊ geset æt fruman ·
⁊ ne magon forbugan hí mis-faran ne sceolan ·
Nu secge ƿe to soðan gif hit sƿa beon sceall225
[ hit is unnyt bebod] ðe god bebead þurh dauid ·
Declina á malo ⁊ fac bonum226
Buh fram yfle · ⁊ do god.227
And [sic @ Skeat] eft se apostol cƿæð ·227
sƿa man sƿyðor sƿincð for gode · sƿa he selran mede hæfð ·
Gif ælces mannes lif æfre sceola sƿa gán ·229
he ne mæge forbugan bysmorlice dæda ·
þonne bið unrihtlic ða unrihtƿisan onfón
ænigne ƿitnunge for heora ƿohnysse ·
Eac ða arfæstan beoð ƿolice gearƿurðode ·233
gif soð beon mæg him sƿa gesceapen ƿæs ·
⁊ on unnyt ƿe sƿincað on urum þeoƿdome ·
oððe on ælmyssum · oþþe on oðrum dædum ·
gif ƿe his na maran edlean æt urum drihtne nabbað ·
þonne ða receleasan menn · þe butan ge-rade lybbað ·
⁊ on eallum þingum ƿadað on heora agenum ƿillan ·
⁊ on heora lustum heora líf aspendað ·
God ælmihtig gesceop manega gesceafta ·241
⁊ heora nanum ne forgeaf agenre [read agenne] freo-dóm ·
oþþe gesceadƿisnysse · butan ðam scinendum englum ·
⁊ menniscum gesceafta · þe he mid his handum gesceop
Þas tƿa gesceafta habbað gesceadƿisnysse ·245
⁊ ælc man hæfð agenne freo-dóm ·
he ƿát hƿæt hé ƿile · ⁊ ƿát hƿæt he nele ·
ac god us ne nyt sƿa þeah ƿe god don sceolon ·
ne eac us ne forƿyrnð yfel to ƿyrcenne ·
forðan þe he us forgeaf agenne cyre ·
He sealde sƿiðe fæste gife · ⁊ sƿyþe fæste · ǽ ·251
mid þære gife ælcū menn oð his ende · earmum · ⁊ eadigum.
is seo gifu se man mot dón he ƿile ·
⁊ is seo · æ · god forgylt ælcum menn be his geƿyrhtum ·
ægðer ge on þysre ƿorulde · ge | on þære toƿeardan ·
sƿa gód · sƿa yfel · sƿa hƿæðer sƿa he begæð ·
Gif hƿa nu ƿundrige hƿi god ƿolde257
forgifan þam yfelum mannum agenne freo-dóm ·
þone he ƿát on ǽr hi yfel don ƿillað ·
Nu cƿeðe ƿe hit ne gerist nanum ricū cynincge260
hi ealle beon þeoƿe menn ðe him þenian sceolon ·
⁊ on his anƿealde ne beo furðon an frig man ·
Sƿa eac ne gedafnode þam ælmihtigan drihtne263
on eallum his rice nære ænig gesceaft
þe nære on ðeoƿte þearle genyrƿed ·
Nu behofað ure freo-dom æfre godes fultumes ·266
forþan ðe ƿe ne doð nan god butan godes fultume ·
Se ús geƿissige · á on ðysre ƿorulde ·268
⁊ to þam ecan life gelæde þurh hine sylfne ·
sƿa sƿa hé þam eallum behét þe hine lufiað ·
Sy him ƿuldor ⁊ lof á to ƿorulde. Amen.271